ඉස්කෝලෙ මහත්තයාගේ පන්තිය - [1] අතුරු මිතුරු දඹදිව තුරු

ගජනායක ඉස්කෝලෙ මහත්තයා විශ්‍රාම ලත් විදුහල්පතිවරයෙකි. ඔහු විශ්‍රාම ගත් පසුත් වසර හතලිහක් තිස්සේ කල ජීවිකාව වූ ගුරු වෘත්තියට තිත තැබීමට නොහැකි විය. එමනිසා ගමේ සිටින ළමුන් හවස් වරුවේ වලව්වට ගෙන්වා නොමිලයේ ඉගැන්වීම පටන් ගත්තේ විශ්‍රාම ගත් දාට පසු දා සිටමයි. මෙම පන්තියේ සිටින ප්‍රසන්න සහ නිමාලි සහෝදර සහෝදරියන් ය. සහන් ,නිසල් සහ කමනි පන්තියේ අනික් සාමාජිකයන් ය. මේ සියලුම දෙනා කුඩා පන්තිවල සිටින ළමුන් ය. දැන් මෙම පන්තිය පටන් ගෙන මාසෙකට වඩා වැඩි ය. සුදු සරමකින් සහ කමිසයකින් සැරසුනු ගජනායක ඉස්කෝලෙ මහත්තයා පන්තිය ආරම්භ කිරීමට වලව්වේ ඉස්තෝප්පුවට පැමිණියේ ය.

මෙසේ පැමිනෙන විට පන්තියේ ළමුන් සියලු දෙනා අත් බිම තබා සෙල්ලම් කරමින් සිටියෝ ය. “අතුරු මිතුරු දඹදිව තුරුරාජ කපුරු සෙට්ටියා, අලුත ගෙනා මනමාලිට හාල්පතක් ගරාලා, ඉහල ගෙටත් බෙදාලා පහල ගෙටත් බෙදාලා…” යැයි කියන විටම ඉස්කෝලෙ මහත්තයා ඉස්තෝප්පුවේ දොර අසලට පැමිණියේ ය.

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - ළමයි සෙල්ලම් කරනව වගෙයි

ප්‍රසන්න - ඉස්කෝලෙ මහත්තයා එන්න පරක්කු උන නිසයි ටිකක් සෙල්ලම්කලේ

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - ඔය සිංදුව සම්පූර්ණයෙන්ම කියන්න දන්න කෙනෙක් ඉන්නවද?

කමනි - (අත ඉහළට ඔසවන ගමන්ම) මම දන්නවා…

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - එහෙනන් කියමුකො බලන්න

කමනි - අතුරු මිතුරු දඹදිව තුරුරාජ කපුරු සෙට්ටියා

            අලුත ගෙනා මනමාලිට හාල් පතක් ගරාලා

            ඉහළ ගෙටත් බෙදාලා පහළ ගෙටත් බෙදාලා

            උස කොල්ලෝ පේලියයි මිටි කොල්ලෝ පේලියයි

            කුකුළා කපලා වැට මුල්ලේ කිකිළි කපලා දොර මුල්ලේ

            කළු කපුටා සුදු වනතුරු මෝල් ගහේ දළු ලනතුරු

            බලා ඉදින් හෙට්ටියෝ….

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - දැන් කියන්න බලන්න කව්ද මේකෙ තේරුම දන්නෙ

(පන්තියේ කිසිවකුගෙන් මෙය පිළිතුරක් ලැබුනේ නැත. ඒ වෙනුවට ඔවුන් පුදුමයෙන් එකිනෙකා දෙස බලාගත්තෝ ය.)

කමනි - දන්නෙ නෑනෙ සර්.

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - ඔන්න එහෙනන් අහගන්න. ලංකාව අල්ලගෙන හිටියා බටහිර ජාතීන් තුන්ගොල්ලක්. දන්නවද ඒ කව්ද කියලා.

සහන් - ඒක දන්නවා සර්. පෘතුගීසි, ලන්දේසි , ඉංග්‍රීසි

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - 

හරියටම හරි. ඔතනින් පලවෙනියෙන්ම ලංකාවට සේන්දු උනේ පෘතුගීසි. ඒ දවස්වල ලංකාව කොටස් තුනකට කැඩිලා තිබුනේ. එකක් කෝට්ටේ. අනිත් දෙස තමා උඩරටයි යාපනය යි. මෙන්න මේකාලෙ කෝට්ටෙ හිටියෙ හය වන විජයබාහු රජතුමා. රජතුමා දේවරාජ කියන කුමාරයෙක්ට රජ කම දෙන්න යනවයි කියලා දැනගත්තු රජතුමාගෙ පුත්තු තුන්දෙනා රජතුමාව මරලා කෝට්ටෙ තුනට බෙදාගන්නවා. මේකට තමා ‘විජයබා කොල්ලය’ කියල කියන්නෙ. අර කලින් කිව්ව පුත්තු තුන් දෙනා තමයි බුවනෙකබාහු, රයිගම් බණ්ඩාර සහ මායාදුන්නේ. බුවනෙකබාහුට තමයි විශාලතම කොටස වෙච්ච කෝට්ටේ හම්බවෙන්නෙ. එයා රජ වෙනවා හත්වෙනි බුවනෙකබාහු විදිහට. රයිගම , රයිගම් බණ්ඩාර ලබාගන්නවා. සීතාවක ලැබෙන්නේ මායාදුන්නේ ට.

මේ තුන් දෙනාගෙන් මායාදුන්නේ කියන්නේ දක්ෂ රණකාමියෙක්. පෘතුගීසීන්ව ලංකාවෙන් අතුගාලා දාන්න ලොකු වෙහෙසක් ගත්ත කෙනෙක්. එයා වගේම තමයි එයාගෙ පුතා ටිකිරි කුමාරයා. ටිකිරි කුමාරයාගේ දක්ෂකම පෙන්නපු හොදම අවස්ථාවක් තමයි ‘මුල්ලේරියා සටන’. මේ සටනෙදි පෘතුගීසීන් 1600ක් මිය ගියා කියලයි කියන්නෙ.

කමනි - සර්, ටිකිරි කුමාරයා ගැන කියවෙන කවියක් තියෙනවා නේද? අපිට ඉස්කෝලෙ කියලා දුන්නා.

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - කියමුකො බලන්න කට්ටියටම ඇහෙන්න

කමනි - කටේ කිරි සුවඳ යන්නට පවා බැරිවුනා
            යුදට උපන් කුමරා යයි නමක්‌ ඇතිවුනා
            පරංගි දේසේ රජුටත් මර උණ ගැණුනා
            ටිකිරි කුමරු රාජසිංහ නමින් රජවුනා

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - 

ටිකිරි කුමාරයා රාජසිංහ රජ්ජුරුවෝ කියලයි රජ වෙන්නේ. රාසිං දෙයියෝ කියලා ඒ පළාත්වල උදවිය කියන්නෙත් මේ රජතුමාටම තමයි. රාජසිංහ රජතුමා ශිව ආගම වැළද ගන්නවා අන්තිමකාලෙ. ඒකට හේතුව් වෙන්නෙ ඉන්දියාවෙ ඉදන් ආපු ‘අරිට්ට කී වෙණ්ඩු’ කියන ආඬි ගුරෙක්. රජතුමා මැරෙන්නේ විෂ උණ කටුවක් කකුලෙ ඇනිලා. හැබැයි ඉතිහාසය කියවද්දි නන් අපිට හම්බෙන්නෙ රාජසිංහ රජතුමාගෙ මුණුබුරා වෙච්ච රාජසූරිය කුමාරයාගෙයි දොඩම්පෙ ගණිතයාගෙයි කුමන්ත්‍රණයකින් රජතුමාට මැරුණා කියලයි. මේ ගැනත් කවියක් තියෙනව මෙහෙම,

රුසිරු පෙතන්ගොඩ උයනට වැඩියා ය 

නපුරු උණ කටුව පතුලේ ඇනුනා   ය 

එක්ව සිටි සැවොම වට වී මතුළා   ය

රාජසිංහ දෙවි නාමේත් මැකුණා   ය

අරිට්ට කී වෙණ්ඩු ට තමා ‘මනම්පෙරුම මොහොට්ටි’ කියල කියන්නෙ. මේ මොහොට්ටි කියන ගෞර නාමය දුන්නෙත් රාජසිංහ රජතුමා තමයි. රාජසිංහ රජතුමාගෙ මරණෙන් පස්සෙ මුණුබුරා වෙච්ච රාජසූරිය රජවෙනවා. රාජසිංහ රජතුමාගේ සහෝදරියක් වෙන මහ බිසෝ බණ්ඩාර අරිට්ට කී වෙණ්ඩු එක්ක කුමන්ත්‍රණය කරලා රාජසූරිය රජතුමාව මරණවා.

ප්‍රසන්න - රජ වෙන්න තියෙන උවමනාවට එකම පවුලෙ අය මරාගන්නවා…

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - ඔව් දරුවෝ බල ලෝභය කියන්නෙ හරිම භයානක දෙයක්. ඒ ලෙඩේ හැදුනොත් අම්මා තාත්තව මරලා හරි තමන්ට ඕන දේ ලබාගන්නයි ආශාව තියෙන්නෙ. ලංකාවෙ ඉතිහාසෙ ඕනතරම් උදාහරණ තියෙනවා. ඔය ළමයි කලා වැව දැකලා තියෙනවද?

ළමුන් සියලුම දෙනා - ඔව්…

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා - 

කලා වැව හැදුවෙ ධාතුසේන කියන රජතුමා. කලා වැවේ වැව් බැම්මට තියලා මැටි ගහලයි ධාතුසේන රජතුමාව මරන්නේ. හොදයි දැන් අපි ආයෙම කතාවට එමුකෝ.

දැන් රජ වෙන්නේ මහ බිසෝ බණ්ඩාරගෙ පුතා ‘නිකපිටියේ බණ්ඩාර’. මෙයා තවම අවුරුදු පහේ පොඩි දරුවෙක්. එහෙම කෙනෙක්ට පුලුවන් යැයි සීතාවක පාලනය කරන්න. ඉතින් සීතාවක පාලනය කරන්න මහ බිසෝ බණ්ඩාරට උදව් වෙන්නේ අරිට්ට කී වෙණ්ඩු. ඔන්න ඔයකාලෙ දියොගු ද සිල්වා කියන පෘතුගීසි නායකයා එක්ක එනවා සේනාවක් සීතාවක අල්ලන්න. අවුරුදු පහේ ළමයෙන් රජ වෙලා ඉන්නෙ කියලා දැනගත්ත නිසා එයාලා හිතුවා සීතාවක නිකන්ම අල්ලගන්න පුලුවන් වෙන් කියල. ඒත් අරිට්ට කී වෙණ්ඩු මේ මේ සේනාවට පහර දීලා පලවා හරිනවා.

මහ බිසෝ බණ්ඩාරට හිටියා තව දුවෙක්. මේ දුවටත්  රාජ්‍ය උරුමයක් තියෙන නිසා අරිට්ට කී වෙණ්ඩු ඇයව විවාහ කරගන්න අහනවා. මේකට මහ බිසෝ බණ්ඩාර කැමති වෙන්නෙ නැහැ. මේක දැනගත්තු මහ අතපත්තුවේ දොළොස් හමුදාව භාර අතපත්තු ආරච්චි අරිට්ට කී වෙණ්ඩු ට කැලෑ පත්තරක් ගහනවා. ඒ තමයි පාරෙ යන එන කොට එයාට අපහාස වෙන විදිහට කවි ගායනා කරන එක. එහෙම තමයි ‘අතුරු මිතුරු දඹදිව තුරු’ කවිය කරලියට ආවෙ.

නිසල් - අපි හැමතිස්සෙම මේ සෙල්ලම කරාට මෙච්චර දෙයක් දැනගෙන හිටියෙ නෑනෙ.

නිමාලි - දැන් එතකොට අරිට්ට කී වෙණ්ඩු ට අන්තිමට මොකද උනේ?

ඉස්කෝලෙ මහත්තයා -

අරිට්ට කී වෙණ්ඩු යනවා පෘතුගීසීන් ගාවට. ගිහිල්ලා කියනවා සීතාවක අල්ලලා දුන්නොත් එයාලට පක්ෂපාතීව ඉන්නවා කියලා. ඊට පස්සෙ නමත් වෙනස් කරනවා ‘ජයවීර බණ්ඩාර’ විදිහට. පෘතුගීසීන් එක්ක එකතුවෙලා සීතාවකට පහර දීලා සීතාවක අල්ලගත්තත් මහ බිසෝ බණ්ඩාරගේ දුව ව විවාහ කරගන්න අරිට්ට කී වෙණ්ඩු ට හැකියාව ලැබෙන්නෙ නැහැ. අන්තිමට පෘතුගීසීන් අරිට්ට කී වෙණ්ඩු පෘතුගීසීන්ව පාවා දෙයි කියල සැක හිතලා මරලා දානවා.

එහෙනන් අදට පාඩම ඉවරයි. හෙට තව පාඩමකින් හමුවෙමුකො...