යුරේකා

යුරේකා…! යුරේකා…! යුරේකා…! කිය කියා ආකිමිඩිස් නගරය පුරා උපන් ඇඳුමෙන් දිව්ව කතාව අපි පොඩි කාලේ අහලා තියෙනවා. ප්‍රසිද්ධ කතාව මම කෙටියෙන් කියන්නම්. එක්තරා රජ කෙනෙක්ට උවමනා වෙනවා හදන්න රත්තරන් වලින් ඔටුන්නක්. නමුත් මේ ඔටුන්න හදන මිනිස්සු රජතුමාගේ භාණ්ඩාගාරයෙන් ලබාදෙන රත්තරන් වංචාවක් නැතුව පාවිච්චි කරයිද කියලා රජතුමා සැක කරනවා.

රජතුමා මේ ප්‍රශ්නේ කියනවා ‘ආකිමිඩිස්’ට. ආකිමිඩිස් ඉතින් මේක ගැන හිත හිතා ගෙදර ගිහින් ඇඟ ටිකක් හෝදගන්න ඕනය කියලා බහිනවා වතුරු කට ගාවට පිරිච්ච බේසමට.

එවෙලෙම බේසමෙන් වතුර එලියට පනිනවා. ඔන්න ඔතනදී ආකිමිඩිස් තේරුම් ගන්නවා තමන් වතුරේ පාවුනොත් අර ඉවතට ගිය වතුර වල ස්කන්ධය තමන්ගේ ස්කන්ධයට සමානයි කියලා. ඉතින් ඔටුන්න හදන අමුද්‍රව්‍ය වල ස්කන්ධය ඔය විදිහට කිරලා ඔටුන්න හැදුවට පස්සෙත් ඔටුන්න වතුර එකකට දාලා ඒ වතුරේ ස්කන්ධය කිරුවම අගයන් සමාන වෙනවද කියලා බලන්න පුලුවන්නේ.

මේක හොයාගෙන ආකිමිඩිස්ට ආපු සතුටට එයා හෙළුවෙන් ඉන්නේ කියලත් අමතක වෙලා යුරේකා යුරේකා කිය කියා පාර දිගේ දුවගෙන ගියා කියල තමා කතන්දර වල තියෙන්නේ. ආකිමිඩිස් ඔය හොයාගත්ත එකට කියනවා ‘ආකිමිඩිස් නියමය’ කියලා.

ප්‍රසිද්ධ කතාව මේක වුනාට අපි තරමක් මේක ගැඹුරට හොයලා බලමු. ක්‍රි.පූ. තුන්වෙනි ශතවර්ෂයේ සිසිලියේ සිරකියුස් නම් නගරයේ රජකම් කරා හයිරෝන් කියලා රජකෙනෙක්. මේ රජතුමාට උවමනා වුනා අති විශාල නැවක් හදන්න. එතෙක් නිමැවුනු විශාලතම නැව. කොච්චර විශාලද කිව්වොත් ඒ කාලයේ සාමාන්‍ය යුධ නෞකාවක් වගේ 50 ගුණයක් විශාල එකක්. මේ නැව හදන්නෙත් ඊජිප්තුවේ පාලකයාට තෑගි දෙන්න. බලන්න ඉතින් නේ ඒ රජවරු දෙනකොට දෙන්නේ හොදම ඒවා. මේ නැවට නම දෙනවා සිරකූසියා කියලා. ඒ සිසිලියේ සිරකියුස් නගරය මුල් කරගෙන.

මේ රජතුමා ආකිමිඩිස්ට දෙන්නේ එසේ මෙසේ ගැටලුවක් නෙමේ. ඒක හරියට කන්දකට පියාඹන්න කියනවා වගේ. ඒකාලයේ තාක්ෂණයෙන් මේක හදන්න පහසු වුනේ නැහැ. අනිත් කාරණය මේක විශාල නැවක් විතරක්ම නෙමේ. මේ නැවේ මතුපිට, දුර බැලීම සදහා කුළුණු 8ක් තියෙන්න ඕන. මේ කුළුණු අට ඇට්ලට් දෙවියාගේ කර මත තියෙන්න ඕන. මොකද ඒ කාලෙ මිනිස්සු විශ්වාස කරා ඇට්ලස් දෙවියා තමා ලෝක ගෝලය කරමත තියාගෙන උස්සගෙන ඉන්නේ කියලා. මේ හේතුවෙනුයි ඔය සිතියම් පොත් වලට ඇට්ලස් කියන නම ලැබුනේ.

නැව ඉස්සරහා තියෙන්න ඕන විශාල ගල් විසිකරන්න හැකි කැටපෝලයක්. ඒ විතරක් නෙමේ මූර්ති වලින් අලංකාර වුනු පුස්තකාලයක්, නෑමට තටාකයක්, ඇෆ්රොඩයිට් දෙවඟනට දේවාලයක් සහ කාය වර්ධනය සඳහා ශාලාවක් තියෙන්නත් ඕන. රජතුමා එතනින් නතර වුනේ නැහැ මේ නැවේ වී ටොන් 400කුත් අච්චාරු බෝතල් 1000කුත් බීමට ජලය ටොන් 74කුත් නූල් ටොන් 600කුත් අශ්වයෝ 20කුත් මිනිස්සු 1000කුත් ඉන්න ඕන කියලා කිව්වා. නැව මේ දේවල් වලින් සමන්විත වෙන්න ඕන කියලා රජතුමා කියද්දි ආකිමිඩිස්ගේ මූණ කොයි වගේ තියෙන්න ඇද්ද කියලා මැවිලා පේනවා.

“පිස්සු කියවන්න එපා මනුස්සයෝ” කියලා කියන්නත් බෑනෙ. රජතුමානේ. මේ වැඩේ ආකිමිඩිස් ප්‍රථික්ෂේප කරානම් ආකිමිඩිස්ගේ බෙල්ල ඉතුරු වෙන්නෙත් නෑ. ඉතින් ආකිමිඩිස් නැව හදන්න පටන් ගත්තා.

සමහරවිට ආකිමිඩිස්ට මේ ගැන හිතෙන්න ඇත්තේ බේසමට බැහැලා නාන ගමන් වෙන්න ඇති. කුමක් හෝ ද්‍රව්‍යයක් කටපිරෙන්න වතුර දාපු බේසමකට උඩින් දැම්මම ඒක ගිලී පාවෙනවා නම් ඒ ද්‍රව්‍යයේ ස්කන්ධය ඉවතට ගිය ජලයේ ස්කන්ධයට සමානයි. ඔය දේ තමයි මම උඩින්ම කිව්ව විදිහට ආකිමිඩිස් හොයාගත්තේ.

අපි මේ සිරකූසියා නැව උදාහරණයකට ගමු. නැවේ ස්කන්ධය ටොන් 2000යි නම් ඒකෙන් ජලය ටොන් 2000ක් විස්තාපනය කරනවා නම් (ඒ කිව්වේ අර කලින් කිව්වා වගේ ඉවතට යනවා නම්) නැව ගිලී පාවෙනවා. ජලය ටොන් 4000ක් විස්තාපනය කරනවා නම් නැව කිසිම ප්‍රශ්නයක් නැව ජලය මත පාවෙනවා. ජලය විස්තාපනය කරන්නේ ටොන් 1000ක් නම් නැව ගිලෙනවා අකිමිඩිස් මැරෙනවා.

අද කාලයේ නැවක් හදනකොටත් මේ සිද්ධාන්තයම තමා පාවිච්චි කරන්නේ. නැවක නෞකා තලය (Keel) ඒ කිව්වේ වතුරෙන් යට කොටසෙන් විස්තාපනය වෙන ජල ස්කන්ධය නැවේ ස්කන්ධයට සමාන වුනාම වතුරේ පාවෙනවා. හරිම සරලයි.

ඔය ආකිමිඩිස්ගේ ඔටුන්නේ කතාව පස්සේ කාලයේ මුල් කතාවට එකතු වුන එකක් වෙන්න ඕන. මොකද ඔටුන්නට ලතින් වලින් කියන්නේ ‘කොරෝනා’ කියලා. නෞකා තලයට (Keel) ග්‍රීක් වලින් කියන්නේ ‘කොරෝනේ’ කියලා. ඉතින් හිතාගන්න පුලුවන්නේ නැවේ කතාව අමතක වෙලා ඔටුන්නේ කතාව ආපු විදිහ.