උඩරට ගිවිසුම ප්‍රතික්ෂේප කල නුවරවැවේ දිසාව

1815 වසරේ මාර්තු මස 2 වන දින මහනුවර රජවාසලේ මඟුල් මඩුවේදී උඩරට ගිවිසුම අත්සන් කිරීම ලංකා ඉතිහාසයේ වැදගත් සිද්ධියක් විය. මන්ද එමගින් ලංකාව බ්‍රිතාන්‍යයේ කිරීටය යටතට පත් වීමයි.

 ගිවිසුම අත්සන් තබන දිනයේ මගුල් මඩුව සිංහල හා ඉංග්‍රීසි ඉහළ ම ප්‍රභූවරුන්ගෙන් පිරී පැවතුණි. සිංහල ප්‍රභූවරුන් තම අගනා ඇදුම් ආයිත්තම් වලින් සැරසී එක් පැත්තක අසුන් ගෙන සිටි අතර රොබට් බ්‍රවුන්රිග් ඇතුලු අනෙක් ඉංග්‍රීසි ප්‍රධානීන් අනෙක් පස අසුන් ගෙන සිටියහ.

 මෙම ගිවිසුම වගන්ති 12කින් සමන්විත වූ අතර එය ප්‍රථමයෙන් ඉංග්‍රීසි භාෂාවෙන් කියවන ලදි. දෙවනුව එය සිංහල භාෂාවෙන් පවසන ලද්දේ මිල්ලව දිසාව විසිනි. මෙම ගිවිසුම අත්සන් කිරීමට එක් අයෙකු හැර අනෙක් සියලුම දෙනා සහභාගි වී සිටියෝය. ගිවිසුම අත්සන් කිරීමට නුවරවැවේ දිසාව උත්සව සභාවේ සිටියේ නැත. මෙය පුදුමයටත් , රදළවරුන්ගේ දෝෂාරෝපණයටත් ලක් විය.

 ගිවිසුම සම්පූර්ණ වීමට නම් නුවරවැවේ දිසාවගේ අත්සන අත්‍යවශ්‍ය විය. නැතහොත් එය සම්පූර්ණ නොවේ.[ගිවිසුම මාර්තු 2 දින අත්සන් නොකල අතර එදින සිදුකලේ ගිවිසුම කියවීම පමණි. පලමු හත් දෙනා අත්සන් කලේ මාර්තු 10 වනදා ය.] මේ හේතුවෙන් රොබට් බ්‍රවුන්රිග් ඉතා කෝප වූ අතර තමන්ට නියමිත බලතල ලැබීමට පෙර බලතල ක්‍රියාත්මක කළේ ය. ඔහු විශේෂ රාජ ආඥාවක් නිකුත් කරමින් නුවරවැවේ දිසාව ව අල්ලා ගැනීමට හමුදාව නුවර කලාවියට පිටත් කර හැරීය.

 ඔහුගේ අත්සන නොමැතිව ගිවිසුම සම්පූර්ණ නොවන නිසා මහ අදිකාරම් ඇහැලේපොළගේ අදහස් මත ගලගොඩ විජේසුන්දර රාජපක්ෂ මුදියන්සේ ව නුවර කලාවියේ දිසාවේ බවට පත් කර ගිවිසුමට ඔහුගේ අත්සන ලබා ගත්තේය. ජෝන් ඩොයිලිගේ නිර්දේශ මත 1818 වසරේ සැප්තැම්බර් මස 25 වන දින විශේෂ රාජ ආඥාවක් මගින් නුවරවැවේ දිසාවගේ බලතල හා තනතුරු අහෝසි කරන ලදි.

 නුවර කලාවිය උඩරට රාජධානියේ ආරක්ෂක කලාපයක් වූ අතර එහි ගිය ඉංග්‍රීසි හමුදාවන්ට නුවරවැවේ දිසාව ව අල්ලා ගැනීමට නොහැකි විය. මන්ද එම ප්‍රදේශයේ සිටි ජනතාව ඉංග්‍රීසීන්ට උදව් නොකල බැවිනි.

 ඉංග්‍රීසීන් යටතේ මුහන්දිරම් තනතුරක් දැරූ කොරනේලිස් ආබෲ නැමැති පහතරට සිංහල පුද්ගලයෙකු විසින් හොර රහසේ සංවිධානය කල ජා සේනාංකයක් විසින් 1819 වසරේ මාර්තු මස 15 වන දින නුවරවැවේ වලව්වේදී නුවරවැවේ දිසාව ව අතඩංගුවට ගන්නා ලදි. තමන්ට වල කපන්නේ පිට අයම නොව තමන් අසලම සිටින අයයි.