ධනවත් භූමිදානයක්

අතීතයේ දී රජවරුන්ගේ සහ ඒ ඒ සමාජවල සිටි ප්‍රධානීන්ගේ සිරුරු සමග වස්තුව තැන්පත් කිරීම සිරිතක් විය. ඊජිප්තුවේ පිහිටි පිරමීඩ තුල ද පාරාවෝ වරුන්ගේ මමීකෘත සිරුරු සමග ඔවුන් භාවිතා කල වස්තුව ද තැන්පත් කළේ ය. ඒ වසර තුන් දහසක් හාර දහසක් වැනි අතීතයක යි. තවත් ඈත අතීතයට යන විට එවන් ආකාරයේ මහා පරිමාණ වස්තූන් තැන්පත් කල ආකාර සොයාගත හැක්කේ කලාතුරකිනි. 

ප්‍රාග් ඓතිහාසික හෝ පූර්ව ඓතිහාසික යුග වල දී ද සමාජයේ ප්‍රධානීන්ගේ සිරුරු සමග ඔවුන් සතුව තිබූ වස්තූන් සොහොනෙහි තැන්පත් කිරීම සිරිත විය. පබළු මාලයක් මුද්දක් වැනි සුළු දේවල් ඒ අතර තිබුනි.

නමුත් ප්‍රාග් ඓතිහාසික යුගයේ දී මහා පරිමාණ වස්තුවක්, මියගිය සිරුරක් සමග තැන්පත් කිරීම් හමුවී තිබෙන්නේ ඉතාම කලාතුරකිනි.

රුසියාවේ සංගීර් ප්‍රදේශයෙන් මීට වසර 30,000ක් පැරණි සොහොනක් සොයාගැනීමට පුරාවිද්‍යාඥයන්ට හැකිවිය. එහි වූ පනස් වියැති මිනිසෙක්ගේ ඇටසැකිල්ලක හිසෙහි නරි දත් වලින් අලංකාර කරන ලද හිස් වැස්මක් තිබුණි. ඔහුගේ සිරුර පුරා මැමත් දත් වලින් නිමවන ලද පළඳනා 25ක් ද විය. ඔහුගේ සිරුර පුරා මැමත් දත් වලින් නිමවූ පබළු 3000කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් තිබුණි.

මැමත් සත්වයෙක් දඩයම් කිරීම ඉතා අපහසු කාරණයක් බව ඔබ හොදාකාරව ම දන්නවා ඇතැයි සිතමි. සතාගේ ප්‍රමාණයත් එකල ගල් ආයුධත් සමග මැමත් සත්වයෙක් දඩයම් කිරීමේ දී කණ්ඩායමේ කිහිප දෙනෙක්ට මියයාමට ද සිදුවේ. සංගීර් සිරුරේ තිබුනේ එසේ අතිශය වෙහෙසක් දරා දඩයම් කල මැමත් සතුන්ගේ දත් වලින් සැදි පබළු 3000ක්. 

මේ නිසා පුරාවිද්‍යාඥයන් නිගමනය කරන්නේ ඒ සිටි පුද්ගලයා එක් කණ්ඩායමක නායකයෙක් පමණක් නොව කණ්ඩායම් කිහිපයක ප්‍රධානියෙක් විය යුතු බවයි. මන් ද ඒ අසල සොයාගත් අනෙකුත් ඇටසැකිලි අසල තිබුනේ මැමත් දත් පබළු ඉතා ප්‍රමාණයකි. මේ නිසා ඒ පුද්ගලයා එකල සමාජයේ නායකයෙක් විය යුතුයි.

මීටත් වඩා පුදුම දනවන සොයාගැනීමක් ඒ ප්‍රදේශයෙන් ම පුරාවිද්‍යාඥයන්ට සොයාගැනීමට හැකියාව ලැබුණි. ඒ හිසට හිස රැදෙන ආකාරයට තබා තිබූ ළමුන් දෙදෙනෙක්ගේ ඇටසැකිලි දෙකකි. වයස දහතුනක් වන පිරිමි දරුවෙක් හා වයස නමයක් වූ ගැහැණු දරුවෙකි.

පිරිමි දරුවාගේ හිසෙහි පෙර කී මිනිසා මෙන් නරි දත් වලින් සැදි හිස් වැසුමක් විය. එම හිස් වැසුම නරි දත් 250කින් පමණ සමන්විත වූ අතර එය ලබා ගැනීමට නම් නරි 60ක්වත් අවම වශයෙන් දඩයම් කල යුතුයි. පිරිමි දරුවාගේ සිරුර වටා මැමත් දත් පබළු 5000කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් තිබුනු අතර ගැහැණු දරුවාගේ සිරුර අසල මැමත් දත් 5250කට ආසන්න ප්‍රමාණයක් තිබුණි. එමෙන්ම ඔවුන්ගේ සිරුරු වටා මැමත් දළින් කල නිර්මාණ ද තිබුණි.

වර්තමානයේ සිටින ශිල්පියෙකුට එවන් මැමත් දත් පබළු 10,000ක් නිර්මාණය කිරීමට ආසන්න වශයෙන් එක දිගට වසර තුනක් වත් ගතවෙයි. එසේ නම් වසර 30,000කට පමණ ඉහත දී මේ සා විශාල පබළු ප්‍රමාණයක් නිර්මාණය කිරීමට විශාල මිනිස් ශ්‍රමයක් අවශ්‍ය වූ බව කිව හැකියි.

මෙම දරුවන් දෙදෙනා එකල සමාජයේ සිටි පාලකයන්ගේ දරුවන් විය හැකියි. එක්කෝ ඔවුන් එකල දෙවියන් මෙන් ඇදහූවා විය හැකියි. ඒ කෙසේ වූවත් වසර 30,000කට පෙර සංගීර් හි සිටි මිනිසුන්ට මෙම දරුවන් දෙදෙනා අති විශේෂ වූ බව නම් නිසැකයෙන් ම කිව හැකියි.

වදනක අරුත - 01

 

කණමදයා

බීමත් පුද්ගලයින්ව හැදින්වීමට බොහෝ දෙනෙක් කණමදයා යන වදන භාවිතා කරනවා. “අදත් කණමදයා වගේ බීගෙන ආවා නේද?” කියනු ඇසී හෝ ඔබ කියා ඇති. මේ කණමදයා කියන්නේ කව්ද? සාමාන්‍යයෙන් කණා කියන්නේ එක් ඇහැක් පේන්නේ නැති පුද්ගලයාට. දවසක් කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ රජතුමා තමන්ගේ ඝාතන තැත වැලිවිට සරණංකර හාමුදුරුවන් දැනගෙනත් තමන්ට නොකීව නිසා සරණංකර හාමුදුරුවන්ට බනිනවා “වැලිවිට කණා සස්නේ වවනවා යැයි කියා ලෝක ශාසන දෙකම නසාපි” කියලා. මෙතනදී වැලිවිට කණා කිව්වේ වැලිවිට සරණංකර හාමුදුරුවන්ගේ එක් ඇසක් නොපෙනුන නිසා. අද ව්‍යවහාරයේ තියෙන “කණා ෂොට් එකක් ගහනවා”, “කණාවට ලිව්වේ හරියයිද දන්නෑ” වගේ කියමන් වලත් කණා යන්න එන්නේ උක්ත තේරුමෙන්.

එතකොට කණමදයා කියන්නේ මද කිපුනු නමුත් එක් ඇසක් පේන්නේ නැති අලියාට. මද කිපුනු අලියා ගස් වැල් පෙරලගෙන යන්නේ. නමුත් කණමදයා එක ඇසක් පේන්නේ නැති නිසා ඌට හරියට කෙලින් යාගන්න බෑ. වැනෙනවා විතරක් නෙමේ අඩියෙන් අඩියට එහෙ මෙහේ හැප්පෙනවා. පමණට වඩා මධුවිත තොල ගාගෙන එන අයත් එහෙමනේ. කෙලින් යනවා කියලා හිතලා ඉන්නෙම ඇදේට.

කෙම්ගෙඩිය

“මොන කෙංගෙඩියක් කියවනවද මන්දා” යනුවෙන් වහරනවා ඔබ නොයෙක් වර අසා ඇතුවාට සැක නැත. නමුත් කුමක් ද කෙංගෙඩිය කියන්නේ? හරකුන්ට කුර ලෙඩ හැදුනහම ඒකට බෙහෙතක් හොයාගන්න ගමේ මිනිස්සු වෙදමහත්තයා ගාවටයි යන්නෙ. ඉතින් වෙද මහත්තයා බෙහෙත් පොට්ටනියක් හදලා දෙනවා බෙහෙත් ගන්න එන මිනිස්සුන්ට. මේ බෙහෙත් පොට්ටනියත් අරගෙන ගමේ මිනිස්සු කාත් එක්කවත් කතා කරන්නෙ නැතුව හරකගෙ බෙල්ලෙ බඳිනවා. කතා කරන්නේ නැතිව යන්නේ කෙමක් නිසා. මේ බෙහෙත් පොට්ටනියෙ තියෙන්නෙ මොනවද කියල දන්නෙ වෙද මහත්තයා විතරයි. ඉතින් ගමේ මිනිස්සු මේ බෙහෙත් පොට්ටනියට කිව්වා කෙම්ගෙඩිය කියලා. පස්සෙ කෙංගෙඩිය උනේ ඔය කෙම්ගෙඩිය තමා. යමෙක් කතා කරන්නේ මොනවද කියලා නොදන්න වෙලාවට කෙංගෙඩිය කියන්නේ ඒ නිසා.

ඉටිගෙඩිය

කෙංගෙඩිය වාගේ ම ඉටිගෙඩියත් අපි එදිනෙදා නිතර වහරන වදනක්. ඉස්සර ගම් වල කුස්සියේ ඉටි ගෙඩියක් තියෙනවා අනිවාර්යයෙන් දැකගන්න පුලුවන්. ගමේ උදවිය ගෙදරට ගේන කොස් පොලොස් ආදියේ කොහොල්ලෑ කුස්සියේ බිත්තියේ අලවනවා. ඒ විතරක් නෙමේ මී, බමර මී ආදිය කඩාගෙන ආවම ඒවයේ වද කොටස් ද මේ කොහොල්ලෑ ගුලියට එකතු කරනවා.

කාලයක් යනකොට මේ කොහොල්ලෑ ගුලිය සෑහෙන ලොකු ගුලියක් වෙනවා. ඒකටයි ගමේ මිනිස්සු ඉටි ගෙඩිය කිව්වේ. ගෙදර හැලි වළඳක් එහෙම කැඩුනම අර ඉටි ගෙඩියෙන් කොටසක් රෙදි කැබැල්ලකට අරගෙන ලිපෙන් රත් කරගන්නවා. ඊට පස්සේ දියවෙන ඉටි වලින් අර කලින් කියාපු කැඩුනු වළං වලට අලවනවා.

 

දොඩමලු වීම

දොඩමලු වීම කියන වචනය අද වෙනකොට ගුවන් විදුලියේ, රූපවාහිනියේ වගේම පොත පතේ ද නිතර ඇහෙන කියවෙන වදනක්. නමුත් බොහෝ දෙනෙක් මේ දොඩමලු වීම යන වදන භාවිතා කරන්නේ නිවැරදි තේරුම නොදැන. දොඩමලු වීම යනුවෙන් අදහස් වෙන්නේ කිසිම වැදගත්කමක් නැති හිස් වචන කතා කිරීම. මේ දොඩමලු වීම වදන සම්බන්ධව ප්‍රකට සිදුවීමක් තියෙනවා.

මහාචාර්ය නන්දදාස කෝදාගොඩ මහතා දවසක් ගුවන්විදුලියේ වැඩසටහනකට සහභාගි වෙනවා. එතැන උන්නු නිවේදිකාව “අද අප සමග දොඩමලු වන්නේ වෛද්‍ය නන්දදාස කෝදාගොඩ මහතා” කියලා කියනවා.

ඒ කියලා අනිත් පැත්තට, “දොඩමලු වෙන්න මම පිස්සෙක් හරි බේබද්දෙක් හරි කියලා හිතුවද?” කියලා නිවේදිකාවට කිව්වා.

පුරාවට

වදන් වල තේරුම් කියන්න මේ සටහන් මම භාවිතා කරත් තේරුම් නැති නමුත් තේරුමක් ඇතැයි සිතන වදන් කිහිපයකුත් මේ සටහන් වලටම එකතු කල යුතු යැයි මට සිතුනා. ඒ වදන් අතුරින් බහුලව භාවිතා වන වදනක් පුරාවට. දවස පුරාවට, මුහුණ පුරාවට ආදී වදන් බොහෝ නිවේදකයෝ භාවිතා කරනවා. නමුත් පුරාවට යනුවෙන් වදනක් සිංහල භාෂාව තුල නැහැ. නිවැරදි වදන ‘පුරාම’.

බූවල්ලා, කෙලවල්ලා හා ඇටවල්ලා

මේ නම් තුනේම බැලූ බැල්මට සමානකම් දෙකක් තිබෙනවා. එකක් මේ ඉන්නේ ජලජ ජීවීන්. අනික, මේ නම් තුනම අවසන් වෙන්නේ ‘වල්ලා’ ලෙසින්. මේ වල්ලා වදනේ තේරුම හොයාගන්න නම් වල්ලා වදන සෑදෙන ආකාරය දැනගෙන ඉන්න ඕන. වල්ලා සෑදෙන්නේ වලු + ආ එකතු වීමෙන්.

එතකොට වල්ලා කියන වදනේ ප්‍රකෘතිය වලු. වලු කියන්නේ සමාන ගති පැවතුම් ඇති සමූහයට. එහෙමත් නැත්නම් එක නටුවක හටගත් ගෙඩි සමූහය. අපි පොල්වල්ල කියලත් කියනවනේ. ඒ එක නටුවක හටගත් පොල් ගෙඩි සමූහය කියන අර්ථයෙන්. මත්ස්‍යයින්ගේ නම් අගට වල්ලා කියන්නේ සමාන ගති පැවතුම් ඇති සමූහය යන අදහසින්.

කෙල යන පදයේ තේරුම බොහෝ. පන්සිය පනස් ජාතක පොතේ  ‘අසූ කෙලක් ධනය ඇති’ යන්නෙහි තේරුම ‘අසූ කෝටියක් ධනය ඇති’. එතනදි කෙල කියන්නෙ කෝටිය. කෝටිය කියන්නෙත් විශාල අගයක් නිසා පොදුවේ කෙල කියන්නේ බොහෝ ලෙසින් අර්ථ ගන්වන්න පුලුවන්. එතකොට කෙලවල්ලා වදන සෑදෙන්නේ සමාන ගති පැවතුම් ඇති විශාල මත්ස්‍ය සමූහය යන අදහසින්. මස් අඩු නමුත් ඇට (අස්ථි) වැඩි මත්ස්‍යයා ඇටවල්ලා ලෙසින් නම් කරනවා. අපි භාවිතයේ පහසුවට බූ කීවට එහි තේරුම බහු හෙවත් බොහෝ. බොහෝ පාද ඇති ජලජ ජීවියා බූවල්ලා ලෙසින් නම් කරනු ලබනවා.

නසරානි

යම්කිසි පුද්ගලයෙක්ගේ නොමනා හැසිරීම් නිසා ඒ පුද්ගලයා නසරානියා ලෙසින් ද එම නොමනා හැසිරීම නසරානි වැඩ යනුවෙන් ද අද සමාජයේ හදුන්වයි.  අද අප හදුන්වන නසරානි පදය පැමිණෙන්නේ අරාබි වදනක් වූ නස්රානි යන වදනින්. නස්රානින් ලෙස අරාබි ජාතිකයන් හැදින්වූයේ කිතුනුවන් ව. අරාබි නොවන විදේශිකයන්ව හැදින්වීමටත් නස්රානි පදය යොදාගත්තත් බහුතරයක් යොදාගත්තේ කිතුනුවන් හැදින්වීමට. ජේසුස්වහන්සේ ජීවත් වූයේ නාසරෙත් නම් ග්‍රාමයේ. ඒ හේතුවෙන් ජේසුස් හට නාසරෙත්හි ජේසුස් යැයි කියයි. නස්රානි හෙවත් නසරානි යන වදන බිහි වන්නේ එකී නාසරෙත් නම් ග්‍රාමය නිසා.

පෘතුගීසීන් ඉන්දියාවට පැමිණීමත් සමග ශාන්ත තෝමස් ඉන්දියාව තුල කිතු දහම පතුරවයි. මේ ශාන්ත තෝමස් ඉන්දියාව තුල පැතිරවූ කිතුනුවන් හැදින්වීමට ද නසරානි යන වදන භාවිතා විය. ශාන්ත තෝමස් ඉන්දියාවේ කිතුනු දේවස්ථාන නිර්මාණය කලේ හින්දු ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට අනුව. ලංකාවේ වුනත් සමහර දේවස්ථාන නිර්මාණය වී තිබෙන්නේ ලාංකික ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පයට අනුව. කෙසේ නමුත් ශාන්ත තෝමස් ආගම ප්‍රචාරය කරන්න නොයෙකුත් අසම්මත ක්‍රම අනුගමනය කරා. මේ අසම්මත ක්‍රම නිසා ඉන්දියානුවන් තුල මේ කිතුනුවන් කෙරෙහි දැක්වූයේ පිළිකුලක්. කිතුනුවන් හැදින්වීමට නසරානි යන වදන ඉතා ඈත අතීතයේ සිටම භාවිතා වූවක්.

දොලොස්වන සියවසේ දී නසරානි ලෙස හැදින්වූයේ ‘ශුද්ධවන්ත මිනිසා’ යන අර්ථයෙන්. නමුත් කාලයත් සමග ශුද්ධවන්ත මිනිසෙක් ව හැදින්වීමට යොදාගත් නසරානි යන වදන නොමනා හැසිරීම් ඇත්තෙක් හැදින්වීමට අද භාවිතා කරයි.

නසරානි කී විට මට තවත් දෙයක් මතකයට නැගේ. ලංකාවේ බොහෝ දේවස්ථාන තුල භාවිතා කරන ගීතිකා පොත් හා යාච්ඥා පොත් වල මුල් පිටුවේ හෝ පිටකවරයේ එක්තරා විශේෂ කුරුසයක් දක්නට ලැබේ. එය හැදින්වෙන්නේ නෙස්ටෝරියින් කුරුසය ලෙසයි. පර්සියාව දෙසින් බිඳී ආ නෙස්ටෝරියන් නිකායෙන් නිර්මිත කුරුසියක් හේතුවෙනුයි එයට නෙස්ටෝරියන් කුරුසය ලෙස කියන්නේ. ලංකාවේ අනුරාධපුරයෙනුත් එවන් ආකාරයේ නෙස්ටෝරියන් කුරුසයක් සොයාගෙන තිබේ. එහි පුරාවිද්‍යාත්මක සාක්ෂි සාධක වල ඇත්ත නැත්ත සාකච්ඡා කිරීම මෙහි අරමුණ නොවන නිසා ඒ පිළිබඳ මෙහි දී කතා නොකර සිටින්නම්.

මේ නෙස්ටෝරියන් කුරුසය ඉන්දියාවේ දීත් හමුවේ. ඒ කුරුසය එහි උදවිය හදුන්වන්නේ නසරානි කුරුසය නමින්. මෙම නසරානි කුරුසයට ශාන්ත තෝමස්ගේ කුරුසය ලෙසත් හදුන්වනවා. මේ කුරුසයේ පා මුල නෙළුම් මලක් තිබෙනවා. එය මතයි කුරුසය තිබෙන්නේ. ‘බුදුන්ගේ දේශය තුල කිතුනු දහම ස්ථාපිත විය’ එහි තේරුම යි.

නසරානි කුරුසය

පෘතුවියේ ජීවය නැති කර නැවත ඇති කළ ජීවියාගේ කතාව

 

මිනිස්සු වුන අපිට අද ජීවත්වෙන්න පුලුවන්කම ලැබිලා තියෙන්නේ ඔක්සිජන් නැමැති වායුව නිසා. වෙනත් ග්‍රහලෝකයකින් සොයාගත් දේවල් ගැන කියවනකොට අපි මුලින් ම දැනගන්න කැමති වෙන්නේ ඒ අදාල ග්‍රහලෝකයේ ඔක්සිජන් තිබෙනවා ද? නැද්ද? යන්න දැනගැනීම. මොකද ඔක්සිජන් තිබෙනවා නම් ජීවයක් පැවතිය හැකියි කියන මතයේ බොහෝ දෙනා ඉන්න නිසා. නමුත් ජීවයක් පැවතීමට ඔක්සිජන් පැවතීම අත්‍යවශ්‍ය වෙන්නේ නෑ. අපි අද ජීවත්වෙලා ඉන්න පෘතුවියේ මුල් කාලයේ ජීවීන් කිසිවක් ජීවත් වුනේ ඔක්සිජන් භාවිතයෙන් නෙමේ.

ඕනම දෙයක් ලෝකයට මුලින්ම හදුන්වා දෙනකොට අපි නොහිතන ප්‍රථිපල ළඟාකරන්න පුලුවන් ඒ හදුන්වාදීම තුලින්. අපි අද ජීවත් වෙන්නේ ඔක්සිජන් නිසා වුනත් වසර බිලියන ගණනාවකට උඩදී ලෝකයට ඔක්සිජන් නිරාවරණය වුන නිසා ඒ කාලයේ ලෝකයේ සිටි ආසන්න වශයෙන් සියලුම ජීවීන් වඳ වූවා කීවොත් ඔබ විශ්වාස කරනව ද?

මේ සියල්ලට ම හේතු වූයේ සයනොබැක්ටීරියා නම් ක්ෂුද්‍රජීවියෙක්. ජීවියෙකුගේ තැනුම් ඒකකය තමා සෛලය කියන්නේ. මේ ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ට තිබුනේ එක සෛලයක් පමණයි. එක සෛලයක් පමණක් තිබෙන ජීවීන්ට කියන්නේ ඒක සෛලික ජීවීන් කියලා. සෛල ගොඩක් තියෙනවා නම් බහු සෛලිකයි. මිනිසා බහු සෛලිකයි.

අදින් වසර බිලියන තුනහාමාරකට පමණ උඩදී වායුගෝලය අදට වඩා සෑහෙන වෙනස්. බහුතරයක් තිබුනේ නයිට්‍රිජන්, කාබන්ඩයොක්සයිඩ් සහ මෙතේන් වැනි වායූන්. ඔක්සිජන් තිබුනේ මුහුදු ජලය තුල. මේ මුහුදේ හිටියා ඒක සෛලික ක්ෂුද්‍රජීවීන්. ඒ කාලේ ඔය ඩයිනෝසරයෝ තියා මොනම සංකීර්ණ ජීවියෙක්වත් ගොඩබිම හිටියේ නැහැ. ඔය මුහුදේ හිටපු ඒක සෛලික ජීවින් ටික විතරයි. මේ ඒක සෛලික ජීවීන් ශක්තිය නිපදවාගත්තේ මුහුදු ජලයේ කලවම් වෙලා තිබුනු විවිධ සංඝටක භාවිතයෙන්. ශක්තිය නිපදවන්න ඔක්සිජන් වල අවශ්‍යතාවයක් උන්ට තිබුනේ නැහැ.

ඔය අතරේ මීට වසර බිලියන තුනහාමාරත් දෙකහමාරත් අතර කාලයේ හරි අපූරු සිදුවීමක් වුනා. ඔය ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ගෙන් කොට්ඨාසයක් මුහුදු ජලයේ මතුපිට සංචරණය කරනකොට ඉර අව්ව ඇවිල්ලා ඇඟේ වැදුනා. ඉර එළිය කියන්නේ ශක්ති විශේෂයක්. මේ ක්ෂුද්‍රජීවීන් ඉර එළියත් වාතයේ තිබුන කාබන්ඩයොක්සයිඩ් එහෙමත් උරාගෙන ඔක්සිජන් සහ ග්ලූකෝස් නිපදවන්න ගත්තා. මේකට තමා අද අපි ප්‍රභාසංශ්ලේෂණය කියන්නේ. ඔය ගස්වලින් ගෙඩි හැදෙන්නේ මෙහෙම තමා.

දැන් ඔය ක්ෂුද්‍රජීවීන්ට ග්ලූකෝස් නිපදවාගන්න පුලුවන් වුනා කියන්නේ ඒ ජීවීන්ට තමන්ටම කියලා ශක්තිය නිපදවා ගන්න ක්‍රමයක් තිබුනා කියන එකයි. මේ වාසිය නිසා කාලයත් එක්ක මුහුදේ හිටපු මේ ක්ෂුද්‍රජීවීන් විශේෂය අනෙක්වට වඩා සෑහෙන්න වැඩි වෙන්න ගත්තා. මේ ක්ෂුද්‍ර ජීවීන් තමා වායුගෝලයට පලමුවෙන් ම ඔක්සිජන් එකතු කලේ. සයනොබැක්ටීටියා කියන ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ගේ ආදිතමයා තමා මේ.

මුලදි නම් සයනොබැක්ටීරියා මුදාහැරපු ඔක්සිජන් අවට පරිසරයෙන් අවශෝෂණය කරගත්තා. නමුත් මේ ක්ෂුද්‍රජීවීන් ඔක්සිජන් නිපදවන එක නැවැත්තුවේ නැහැ. දිගින් දිගටම නිපදවන්න ගත්තා. ඒ කාලය වෙනකොට පෘතුවියේ හිටපු අනෙක් ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ට මේ ඔක්සිජන් විෂ වායුවක්. ඒ නිසා මීට වසර බිලියන දෙකහමාරකට විතර උඩදී පෘතුවියේ සිටි සියලුම ජීවීන් පාහේ වඳවුනා.

ඔක්සිජන් කරලියට එන්න කලින් පෘතුවිය උණුසුම්ව තියාගත්තේ මෙතේන් වායුව. නමුත් දැන් තියෙන ඔක්සිජන්, මෙතෙන් එක්ක ප්‍රථික්‍රියා කරලා කාබන්ඩයොක්සයිඩ් නිපදවන්න ගත්තා. මෙතේන් වලට වඩා කාබන්ඩයොක්සයිඩ් වලින් ඒ හැටි වායුගෝලය උණුසුම්ව තියාගන්න බැහැ. මේකේ ප්‍රථිපලයක් විදිහට වසර මිලියන සිය ගණනාවක් පුරාවට පැවතුනු අයිස් යුගයක් පෘතුවියේ ඇරඹෙනවා. ඒ කාලේ මුලු පෘතුවියම හිම බෝලයක් වාගේ.

මේ කාලය ගෙවුනට පස්සේ නැවතත් පෘතුවිය උණුසුම් වෙනවා. දැන් පෘතුවියේ ඉන්න ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ගෙන් බහුතරයක් කලින් වගේ ඔක්සිජන් නිසා මියයන්නේ නැහැ. දැන් ඒ ජීවීන් ඔක්සිජන් උරාගන්නවා. ඔහොම ටිකෙන් ටික වාතයේ ඔක්සිජන් මට්ටම අඩු වෙලා අද තියෙන මට්ටමට ළඟා වුනා.

ක්ෂුද්‍ර ජීවීන්ට මේ ඔක්සිජන් උරා ගැනීමට හැකියාව ලැබීම නිසා තමයි කාලයත් එක්ක පරිණාමයෙන් උරගයින්, උභය ජීවීන්, මත්ස්‍යයින්, ශාක, ඩයිනෝසරයින් හා මිනිසුන් යනාදී සෑම ජීවී විශේෂයක් ම බිහි වුනේ.

මෙසේ ජීවීන් බිහි කිරීමට පෙර කී ජීවීන් පෘතුවියෙන් මුලිනුපුටා දැමීමට සමත් වුනු සයනොබැක්ටීරියා නම් ක්ෂුද්‍රජීවියත් හේතු වුනා. දවසක් මේ සයනොබැක්ටීරියා ක්ෂුද්‍රජීවියාව තවත් ක්ෂුද්‍ර ජීවියෙක් භක්ෂනය කරනවා. සයනොබැක්ටීරියා වලට ප්‍රභාසංශ්ලේෂණ හැකියාවක් තියෙන නිසා අර භක්ෂණය කරපු ක්ෂුද්‍රජීවියාටත් දැන් ප්‍රභාසංශ්ලේෂණය කරන්න පුලුවන්. මේ ක්ෂුද්‍රජීවියා තමා පසුව ශාක බවට පරිණාමය වුනේ. ඒ ක්ෂුද්‍ර ජීවියා තුල උන්නු සයනොබැක්ටීරියා හරිතලව විදිහට කාලයත් එක්ක පරිණාමය වුනා. මේ හරිතලව නිසා තමා ශාක කොළ පාට.

මේ සයනොබැක්ටීරියා අදටත් පෘතුවියේ තියෙනවා. සාගරයේ, මිරිදියේ, පස තුල ආදී සෑම පරිසර පද්ධතියක් තුලම ඉන්නවා. අදටත් මේ සයනොබැක්ටීරියා වාතයට ඔක්සිජන් සපයනවා. ඒත් එක්කම වාතයේ තිබෙන නයිට්‍රිජන් අවශෝෂණය කරලා පසට ලබාදෙනවා. පෘතුවියෙන් ජීවය තුරන් කිරීමට සමත් ජීවියා ම නැවත පෘතුවියට ජීවය ලබා දුන්නේ ඒ විදිහටයි.

යෙලෝස්ටෝන් වනෝද්‍යානය වෙනස් කල වෘකයෝ

 

ඇමරිකාවේ යෙලෝස්ටෝන් වනෝද්‍යානය 1995 වසරේ දී ඉදිරි අනාගතයේ දී වනෝද්‍යානයේ පරිසර පද්ධතිය වෙනස් කිරීමට සමත් තීරණයක් අරගත්තා. 1995 ට පෙර වසර 70ක් පුරාවට යෙලෝස්ටෝන් වනෝද්‍යානය තුල වෘකයෝ හිටියේ නැහැ. මේ නිසා එම වසරේ දී වනෝද්‍යානයට වෘකයින් කිහිප දෙනෙක් මුදාහරින්න අදාළ බලධාරීන් පියවර ගන්නවා. වනෝද්‍යානයක ආහාර දාමයක වෘකයා ඉන්නේ ඉහළින්. මේ නිසා ආහාර දාමයේ ඉහළින් සිටින සතෙක් අලුතෙන්ම හදුන්වා දුන් නිසා වනෝද්‍යානයේ සතුන් පමණක් නොවේ ශාක ද වසර හයක් වැනි සුළු කාලයක් ඇතුලත පැහැදිලි වෙනසක් පෙන්නුම් කරා.

මේ වෘකයෝ වනෝද්‍යානය තුල හිටපු මුවන් දඩයම් කරන්න පටන් ගත්තා. මේ දඩයම නිසා මුවන්ගේ ගහනය අඩු වුනා විතරක් නෙමේ මුවන්ගේ හැසිරීමත් වෙනස් වුනා. කලින් වගේ නිතර එක තැන තණකොළ කමින් හිටියේ නැහැ. වෘකයන්ගේ තර්ජනය නිසා මුවෝ නිතර ඉන්න තැන වෙනස් කරන්න ගත්තා. මේ නිසා පස බුරුල් වීමෙන් පස වාතනය වුනා. මේ විදිහට පස වාතනය වුනු නිසා විශාල වශයෙන් වනෝද්‍යානය තුල ශාක බිහිවෙන්න පටන්ගත්තා. විශ්ලේෂකයන් කියන්නේ වෘකයෝ එන්න කලින් වනෝද්‍යානයේ තිබුනු ශාක ප්‍රමාණය වෘකයෝ ආවට පස්සේ වසර හයක් ඇතුලත පස් ගුණයකින් වැඩි වුනා කියලා. ඒක සෑහෙන ලොකු වෙනසක්.

පරිසරය වෙනස් වීම එතැනින් නතර වුනේ නැහැ. මේ විශාල ගස් කුරුල්ලන්ට නිවහනක් වුනා වගේම වලස්සුන්ට ආහාර නිශ්පාදනාගාරයක් බවටත් පත් වුනා. ගස් හා ආහාර සුලභ වීම බීවරයන්ගේ ගහනය වැඩි කිරීම සමත් වුනා. බීවරයෝ ඇළ දොල කුඩා ජල අතු පහරවල් හරස් කර වේලි බැඳීමට උපන් හපන් සත්ව කොට්ඨාසයක්. මේ ස්වභාවික වේලි උභය ජීවීන්ට, උරගයින්ට, තාරාවන්ට, මාලුන්ට හා දියබල්ලන්ට මනා වාසස්ථානයක් වුනා. මේ නිසා ඒ සත්වයින්ගෙත් ගහනය වැඩි වුනා.

වෘකයෝ, කයෝටින්වත් ආහාරයට ගත්තා. මේ නිසා වනෝද්‍යානයේ සිටි හාවුන් සහ මීයන් වැඩි වීමට පටන් ගත්තා. උකුස්සන්ට, නරින්ට සහ උරගයන්ට හිමි ආහාර ප්‍රමාණය මේ නිසා වනෝද්‍යානය තුල සුලභ වුනා. මේ කුඩා සතුන් හා විශාල සතුන් දඩයම් කිරීමෙන් හා ස්වභාවික හේතූන් නිසා මියයාමෙන් පසු එම ආහාර රාජාලීන් හා රේවන් පක්ෂීන් විසින් ආහාරයට ගත්තා. මෙහි දී රාජාලීන් ගැන විශේෂයෙන් සදහන් කල යුතුයි. යම්කිසි පරිසර පද්ධතියක් තුල රාජාලීන් විශාල වැඩ කොටසක් සිදු කරනවා. රාජාලීන්ගේ ආමාශය අධික ආම්ලිකතාවයකින් යුක්තයි. සතෙක් මියගියාට පස්සේ එක තැන තිබෙන නිසා සත්ව දේහය කුණු වෙලා අවට පරිසරයට විෂබීජ ඒ මගින් පැතිරෙන්න පුලුවන්. ගඟක් ඇලක් දොලක් ගාව නම් මියගිය සත්ව ශරීරය තිබුනේ ඒ මගින් ජලය දූෂණය වෙන්න පුලුවන්. ඒ විතරක් නෙමේ යම්කිසි ලෙඩ රෝගයක් හැදිලා නම් සත්වයා මියගියේ ඒ සිරුර ආහාරයට ගන්නා සත්වයත් ලෙඩ වී අනික් සත්තුන්ට ඒ ලෙඩේ බෝ කරන්න පුලුවන්. නමුත් මේ හැම ප්‍රශ්නයකටම රාජාලියා පිළිතුරක්. රාජාලියාගේ ඇඟේ අධික ආම්ලිකතාවය නිසා මේ හැම දේකටම උගේ ශරීරය ඔරොත්තු දෙනවා. උන් ඒ ආහාර ලබාගන්න නිසා පරිසර පද්ධතිය දූෂණය වෙන්නේවත් ලෙඩරෝග පැතිරෙන්නේවත් නැහැ.

ගංගා කිට්ටුව ගෝනුන් නිතර රැඳුන නිසා ගංගා අවට ශාක වර්ධනය අඩාල වෙලා තිබුනේ පෙරදී. මේ නිසා පස සේදී යාමෙන් ගංගාවල මාර්ගයත් බොහෝ සෙයින් වෙනස් වෙලා තිබුනේ. නමුත් දැන් වෘකයන්ගේ බලපෑම නිසා ගෝනුන්ට එකතැන ඉන්න බැහැ. ගෝනුන් සංචරණයේ නිතර යෙදෙන්න ගත්තු නිසා ගංගා අවට ශාක වර්ධනය වුනා. මේ නිසා ගංගා ඉවුරු යම්කිසි ස්ථාවරත්වයකට පැමිණියා. යෙලෝස්ටෝන් වනෝද්‍යානයට පැමිණි මේ ආගන්තුක වෘකයෝ වසර හයක් වැනි කෙටි කලක් ඇතුලට වනෝද්‍යානයේ මේ සා විශාල වෙනසකට මුල පිරුවේ ඒ විදිහට යි.

වත්ත මැද්දේ කානුවක්

 

වැස්ස වැස්ස වැස්ස. ඉවරයක් නෑ. අවුරුද්දකට වතාවක් මිනිස්සු යට වෙනවාමයි. යට වෙච්ච අයව දකින අනෙක් මිනිස්සු කිව්වේ; “ගේ හදනකොට අත්තිවාරම පාරට වඩා උඩකට වෙන්න දාගත්තනම් ඔය ප්‍රශ්න නෑනේ”, “ අරගන්නකොට ගන්න එපැයි හොද තැනකින් ඉඩමක්” වගේ කතා.

කියමනකුත් තියෙනවනේ ‘ඉහිරුණු කිරට නාඬන්නේ තියෙන හකුර රැකගන්නේ’ කියලා. වහිනකොට සමහරුන්ගේ වත්තේ කොටහක රැල්ල පාගන්න, තවත් කොටහක බෝට්ටු පදින්න එහෙම පුලුවන්. මුල් දවස් වල නම් මුහුදු වෙරලේ ගල්පර දානවා වාගේ වැලි කොට්ට දානවා ගේ ඇතුලට වතුර එන එක නවත්තන්න. හැබැයි සමහර වැස්ස කාලවල් වලට නම් ඔය වැලි කොට්ට වලින් වතුර නවත්තනවා බොරු.

මගේ යාලුවෙක් ඉස්සර හිටියා ලක්ෂපතියේ. එයාගේ ගෙවල් එහා පැත්තේ මනුස්සයාගේ ඉඩමත් හැම වැස්සකටම වගේ යටවෙනවා. දූපතක් වගේ. පොඩි එවුන් නම් බෝට්ටු හදලා සෙල්ලම් එහෙම කරනවා. දූපතක් වගේ ඒ ගෙදර. ඔක්කොටම වඩා අමාරුයි වතුර බහින්නැතුව එක තැන තිබ්බම එන පල් ගඳ. ගන්දස්සාරේ බෑ. කාලෙන් කාලෙට මතුවෙන දූපත නැතිකරගන්න ලක්ෂපතියේ යාලුවගේ අල්ලපු ගෙදර මනුස්සයා මෙහෙම ක්‍රමයක් කරා.

වත්ත වටේටම ලොකුවට හොදට තාප්පයක් ගහලා තිබ්බේ. වත්තෙන් එන වතුර යවන්න තාප්පේ යටින් හිලක් විදලා වතුර ටික තාප්පෙන් එහා පැත්තේ කානුවට යන විදිහට ක්‍රමයක් හදලා තිබුනත් එක එච්චර සාර්ථක වුනේ නැහැ. ඕකටම කියලා ලොකු වියදමක් දරන්න විදිහක් තිබ්බෙත් නැති නිසා මෙයා කැපුවා වත්ත මැද්දෙන් වලක්.මහා ලොකු වලක් නෙමේ අපේ දනිස්ස ගාවට වගේ එන්න ගැඹුරු වලක්. අඩි එකහමාරක් නැත්නම් දෙකක් ඇති. වත්ත මැද්දේ ඉදන් මේ වල තාප්පය ගාවට වෙනකන් ම කපාගෙන ගියා. ගිහිල්ලා අහක්වෙලා තාප්පය පොලොව යටින් හිල් කරලා බටයක් දැම්මා වලේ ඉදන් තාප්පය එහා පැත්තේ කානුවට.

ඊට පස්සේ වල යටට ගල් තට්ටුවක් දැම්මා. කළු ගලුයි තව එක එක ජාතියේ ගල්. ගල් තට්ටුවක් දාලා ඒකට උඩින් පස් තට්ටුවක් දැම්මා. එදායින් පස්සේ කොච්චර වැස්සත් මේ මනුස්සයාගේ ඉඩම යට වුනේ නෑ. ඉඩමට ආපු වතුර ඉඩම මැද්දේ කානුවෙන් කෙලින්ම පාරේ කානුවට වැටෙන නිසා. ඔය වල කපනකොටත් ටිකක් ආනතව (බෑවුමක් ඇතිව) කැපුවේ. නැත්තන් වතුර එක තැන රැඳෙනවනේ.

ටික කාලයක් යනකොට ඔය පස් තට්ටුවේ තණකොළ එහෙම වැවුනා. ඔය වලට වටෙත් තණකොල වැවෙන නිසා දකින කෙනෙක්ට ඔතන වෙනසක් පේන්නේ නැහැ. පායන කාලෙට ඉක්මනටම වේලෙන්නේ ඔය කානුව උඩ තියෙන තණකොට ටික. කානුව උඩින් අපි ඇවිදගෙන ගියත් වෙනසක් දැනුනේ නැහැ.

රජයක් වුනත් මනුස්සයෙක් ගංවතුරෙන් යටවෙන එක ගැන ඔයිට වඩා හිතලා මතලා කටයුතු කරන්න ඕන. යටවුනාට පස්සේ හාල් තුනපහ ටිකක් දීලා ජාමේ බේරගන්න බැහැ. ඕවා උයන්නේ උන්දැලගේ මක්ක උඩ තියාගෙන ද?

ඉස්සර රජ කාලේ එහෙම ඕවට විසදුම් දීලා තියෙනවා. අභයගිරිය විහාරයේ හතර පැත්තේ තියෙනවා පොකුණු හතරක් (අභයගිරිය විහාර සංකීර්ණයේ කුඩා පොකුණු 65ක් තියෙනවා). සමහරු හිතන්නේ ඕවා තියෙන්නේ අලංකාරයට විතරයි කියලා. එහෙම නැහැ. වැස්ස කාලයට අභයගිරියේ වතුර එකතු වෙන්න පුලුවන්. ලෙඩ රෝග නිතැතින්ම බෝ වෙනවනේ ඒ නිසා. පන්සලට සැදැහැ සිතින් ගිහින් මදුරුවෙක් කාගෙන එන්නෙ මොකට ද?

අභයගිරිය දාගැබෙන් බේරිලා එන වතුර ටික සලපතළ මළුවේ එකතු වෙනවා. සලපතළ මළුවේ පිටතින් තියෙන ජල පිහිලි වලින් වතුර ටික වැලි මළුවට යනවා. වැලි මළුව දිගේ ජලය ගිහින් ශිලා ප්‍රාකාරයකට වතුර එකතු වෙනවා. ඊට පස්සේ උමං මාර්ගයක් ඔස්සේ ඔය වතුර පොකුණ වෙත යනවා. ඉතිහාසය තියෙන්නේ අපි තමයි හොදටම කරේ කියලා පාරම්බාන්න නෙමේ. දෙයක් ඉගෙනගන්න.

ඇත් පොකුණ 

රෝශාක්ගේ තීන්ත පැල්ලම් පරීක්ෂාව

 

පහත පින්තූර වල තිබෙන තීන්ත පැල්ලම් දෙස මදක් බලන්න. ඔබ දකින්නෙ කුමක් ද? සමනලයෙක්, මිනිසෙක්, සිවුපාවෙක්, ගසක් ආදී නොයෙක් දේවල් ඔබේ සිතට එනු ඇත. මෙම තීන්ත පැල්ලම් සියවසකට ආසන්න කාලයක් පුරාවට පුද්ගලයෙක්ගේ ස්වීයත්වය (Personality) පරීක්ෂා කිරීම සදහා විද්‍යාඥයින් සහ මනෝ වෛද්‍යවරු භාවිතා කරා.

මෙම ක්‍රමය ඉදිරිපත් කළේ විසිවෙනි සියවසේ මුල් කාලයේ සිටි ස්විට්සර්ලන්ත ජාතිකයෙක් වුනු හෙර්මාන් රෝශාක් විසින්. පුද්ගලයෙක් ඇසින් දකින දේ පිළිබඳව එකිනෙකා දරන ආකල්පය පුද්ගලයාගෙන් පුද්ගලයාට වෙනස් වන බව ඔහු කුඩා කල පටන් ම අත්දැක්ක දෙයක්. මේ ගැන ඔහු ඉතාමත් කුතුහලයෙන් පසු වූ අතර එම ආශාව මොහු වෛද්‍ය විද්‍යාලය වෙතත් රැගෙන යනවා. අපගේ සිරුරේ සංවේදන ඉතා ගැඹුරින් එකිනෙක සම්බන්ධව පවතින බවත් සංවේදී ඉන්ද්‍රියන් මගින් සංවේදන දත්ත මොළයට ඇතුලත් කිරීම පමණක් ම නොකරන බවත් ඔහු එහි දී ඉගෙනගන්නවා.

වෛද්‍ය විද්‍යාලයෙන් ඉගෙනුමෙන් පසු රෝශාක් බටහිර ස්විට්සර්ලන්තයේ පිහිටි මානසික රෝහලක වෛද්‍යවරයෙක් ලෙසින් සේවය කිරීම අරඹයි. මෙම රෝහලේ සිටි කාලය අතරතුරයි රෝශාක් තම ජීවිතයේ විශේෂ සන්ධිස්ථානයක් සනිටුහන් කළ ප්‍රකට තීන්ත පැල්ලම් නිර්මාණය කරන්නේ. මුල දී නම් ඔහු තීන්ත පැල්ලම් විශාල ප්‍රමාණයක් නිර්මාණය කල නමුත් අවසානයේ දී ඉතිරි වූයේ වඩා ප්‍රථිපල ගෙනදෙන තීන්ත පැල්ලම් දහයක් පමණයි.

රෝශාක් තම තීන්ත පැල්ලම් නිරෝගී හා රෝගී මිනිසුන් දහස් ගණනකට පෙන්වා ඒ සියලුම දෙනාගෙන් එක් ප්‍රශ්නයක් ඇසුවා.

“ඔබ සිතන ආකාරයට මේ කුමක් ද?”

රෝශාක්ට වඩා වැදගත් වූයේ මිනිසුන් දකින්නේ කුමක් ද කියා දැනගැනීම නොවේ. එම නිගමන වලට ඔවුන් එළබෙන්නේ කෙසේදැ යි දැනගැනීමට ඔහුට අවශ්‍ය වුනා. තීන්ත පැල්ලමේ පලමුව ඔවුන් දුටුවේ කුමන කොටස ද? නොසලකා හැරියේ කුමන කොටස් ද? ඔවුන් තීන්ත පැල්ලම් සෙලවෙනවා දුටුවා ද? තීන්ත පැල්ලම් වල වර්ණය පිළිතුරු දීම සදහා උපකාරී වුනාද? තීන්ත පැල්ලම් පිළිතුරු සදහා බාධාවක් වුනාද? යනාදී කරුණු කෙරෙහි රෝශාක්ගේ අවධානය යොමු වුනා.

දහස් ගණනක් වූ මිනිසුන්ගේ ලබාගත් මෙම දත්ත සියල්ල රෝශාක් විසින් ක්‍රමානුකූලව සටහන් කරගත්තා. මෙහි එකතු කරගත් දත්ත විශ්ලේෂණයේ දී ඔහුට දැනගන්නට ලැබුනු විශේෂ කරුණ වූයේ සමාන පුද්ගල ස්වීයතා සහිත නිරෝගී පුද්ගලයින් මෙම තීන්ත පැල්ලම් පැන සදහා බොහෝ අවස්ථා වලදී එකම පිළිතුර ලබා දීමයි. එමෙන්ම එකම මානසික රෝග සහිත පුද්ගලයින් ද බොහෝ අවස්ථා වලදී එකම පිළිතුරු ලබා දුන්නා.

රෝශාක්ගේ බලාපොරොත්තුව වූයේ තමන්ගේ මෙම සොයාගැනීමෙන් එකල තිබූ ක්‍රම වලින් හඳුනාගැනීමට අපහසු රෝගයන් හදුනාගැනීමයි. මේ සියල්ල හිතේ තබාගෙන රෝශාක් 1921 වසරේ තම සොයාගැනීම ගැන ලොවට ඉදිරිපත් කරයි. එම වාර්තාවේ ඔහු තම තීන්ත පැල්ලම් දහය සහ ඒවායේ ප්‍රථිපල සියල්ල ඇතුලත් කරා. මින් දශක කිහිපයක් යනතුරු විවිධ ක්ෂේත්‍ර වල රෝඔශාක්ගේ මෙම තීන්ත පැල්ලම් පරීක්ෂාව භාවිතයට ගත්තා. නමුත් අවාසනාවන්ත අයුරින් තම වාර්තාව ඉදිරිපත් කර වසරක් යාමට මත්තෙන් රෝශාක් මියයනවා.

රෝශාක්ට අවශ්‍ය වූයේ මෙම පරීක්ෂාව වෛද්‍ය කටයුතු වලදී භාවිතා කිරීම වුවත් ඔහු මියයාමෙන් පසු විවිධ පුද්ගලයින් විවිධාකාර හේතු උදෙසා මෙම පරීක්ෂාව භාවිතයට ගත්තා. දෙවන ලෝක යුද්ධයෙන් පසු අල්ලාගත් නාසි ප්‍රධානීන් මහා ඝාතන ප්‍රමාණයක් කිරීමට හේතු වූයේ කිනම් මානසිකත්වයක් නිසාදැයි සොයාබැලීමය පරීක්sහකයෝ මෙම තීන්ත පරීක්ෂාව යොදාගත්තා. මානව විද්‍යාඥයෝ දුෂ්කර ප්‍රදේශවල වෙසෙන මිනිසුන් අධ්‍යනයට මෙය භාවිතා කරා. එපමණක් නොව ආයතන ප්‍රධානීන් තමන්ට සේවය කිරීමට පුද්ගලයින් තෝරාගැනීමේ දීත් මෙම තීන්ත පරීක්ෂාව යොදාගත්තා.

රෝශාක්ගේ මූලික අරමුණින් වියුක්තව ඔහුගේ සොයාගැනීම භාවිතා වූ නිසා ක්‍රමක්‍රමයෙන් වෛද්‍ය වෘත්තිකයන් අතර මෙම තීන්ත පැල්ලම් පරීක්ෂාව නැති වී යනවා. ඕනෑම දෙයක් මූලික අරමුණින් වියුක්ත වූ විට එහි අගය නැති වෙනවා. කෙසේ නමුත් වර්තමානයේ නම් මෙම තීන්ත පැල්ලම් පරීක්ෂාව ගැන ඇත්තේ සීසෝවක් වැනි එහාට මෙහාට වැනෙන මතයක්.

මිනිසෙක්ගේ මනසේ ක්‍රියාකාරීත්වය ගැන පරීක්ෂා කිරීමට නිශ්චිත පරීක්ෂාවක් සොයාගැනීම අපහසුයි. නමුත් බැරි නැත. එය යම්තාක් දුරකට හෝ සිදුකල හැකියි. නමුත් අවාසනාවන්ත අයුරින් අප දකින දෙයින් මනසේ ක්‍රියාකාරීත්වය කෙසේ වෙනස් වනවාද කියා සෙවූ රෝශාක්ගේ වසර ගණනාවක මහන්සිය මේ වන විට යටපත් ව පවතියි.

ජේසුස්, ජින් සහ තවත් කතා

පරිවර්තනයක් සිදු කිරීමේ දී හරි ආකාරව සිදු නොකලහොත් ගැටලුකාරී තත්ත්වයන් මතු විය හැකියි. වසර සිය ගණනකට පෙර සිදු වූ පරිවර්තනයක ගැටලුවක් පසුකාලීනව සමාජයේ මුල් බැසගත් සම්මතයක් වුවද විය හැකියි. ක්‍රිස්තියානි ආගමේ ශාස්තෘවරයා ලෙසින් ‘ජේසුස්’ ට ඇත්තේ ඉමහත් ජනප්‍රියත්වයක්. ආගම් බේදයකින් තොරව ලොව පුරා ඕනෑම අයෙක් ජේසුස් යැයි කී විට කතා කරන්නේ කවුරුන් ගැනදැයි හොදින් අඳුනයි. එතරම් ම ජේසුස් යන නාමය ප්‍රකට යි.

නමුත් බයිබලයේ මුල් පිටපත් එනම් හෙබ්‍රෙව් පිටපත් පරීක්ෂා කිරීමේ දී ජේසුස් (Jesus) යන නාමය හදුන්වා ඇත්තේ ‘යෙෂුවා’ ලෙසයි. ඉංග්‍රීසියට මෙම වචනය පරිවර්තනය කල විට ආ යුත්තේ ජොෂුවා (Josua) ලෙසිනුයි. නමුත් ඇයි අපි අද ඉංග්‍රීසියෙන් ජීසස් ලෙසින් ආමන්ත්‍රණය කරන්නේ? 

බයිබලයේ පරණ ගිවිසුම ලියැවෙන්නේ හෙබ්‍රෙව් හා ඇරමෙයික් භාෂා වලින්. ඇරමෙයික් යනු ජේසුස් තම දේශනා සිදුකල භාෂාව යි. බයිබලයේ අලුත් ගිවිසුම ලියැවෙන්නේ ග්‍රීක් භාෂාවෙන්. හෙබ්‍රෙව් වලින් ‘යෙෂුවා’ (Yeshua) ලෙසින් තිබූ වචනය ග්‍රීක් වලට පරිවර්තනයේ දී ඔවුන්ට එක් ගැටලුවකට මුහුණ පෑමට සිදුවුනා. ග්‍රීක භාෂාවේ ‘ෂ්’ (sh) යනුවෙන් ශබ්දයක් නැහැ. මේ නිසා යෙෂුවා (Yeshuwa) වචනයේ Sh වෙනුවට ඔවුන් S ලෙසින් යොදා Iesus (ඉඒසුස්) ලෙසින් ග්‍රීක පිටපත් වලට පරිවර්තනය කරා.

Iesus (ඉඒසුස්) Jesus (ජීසස්) ලෙසින් පරිවර්තනය වුනේ 16 වන සියවසේ දී භාවිතා වුනු ඉංග්‍රීසි බයිබල් වලදී. කෙසේ වුවත් බයිබලයේ හෙබ්‍රෙව් වලින් ලියැවුනු පරණ ගිවිසුම පරිවර්තනය වීමේ දී ‘යෙෂුවා’ යන වදන ‘ජොෂුවා’ ලෙසින් පරිවර්තනය වූ අතර පරණ ගිවිසුමේ ජොෂුවා නමින් වෙනම ම පොතක් ද තිබෙනු දැකගත හැකියි.

ආගමික පොතපත තුල වචන පරිවර්තන ගැන අධ්‍යයනය ඉතාමත් කුතුහලය දනවන දෙයක්. ක්‍රිස්තියානි ආගමේ යක්ෂයා නොහොත් සාතන් නම් කෙනෙක් ගැන කියැවේ. සාතන් (Satan) නම් වචනය බිඳී එන්නේ ඉස්ලාම් ආගමේ එන ෂේතාන් නම් වදනින්. අලුත් ගිවිසුමේ සාතන්ව හැදින්වීමට යොදාගන්නේ ඩියාබොලොස් නම් ග්‍රීක වචනයක්. ඉංග්‍රීසියෙන් Devil යන වචනය සෑදෙන්නේ එමගින්. මෙම ග්‍රීක වචනයේ තේරුම බෙදීමක් ඇතිකරන්නා වන අතර එහි දී අමුතුම ආකාරයේ සතෙක් හෝ කෲර ප්‍රාණියෙක් ලෙසින් අදහසක් ඇතිවන්නේ නැහැ. නමුත් අද අපි යක්ෂයාව හැදින්වීමට එවැනි රූප යොදාගනු ලබනවා. 

මෙම ඩියාබොලොස් නම් වචනය පූර්ව ඉස්ලාමික හා ඉස්ලාමික අවධි තුල ඇතිවූ ජනකතා වල සිටින ‘ජින්’ නම් සත්වයෙක් හා බැඳී පවතියි. මෙම ජනකතා තුල සිටින ජින් විවිධ වර්ග සිටින අතර සමහරෙක් හොද ය. සමහරු නරක ය. සමහර ජනකතා වල මෙම ජින් මිනිසුන් මෙන් විවාහ වී ළමුන් සාදා ජීවත් වූ බවත් කියයි. සමහරු විශාල ගොඩනැගිලි හා විවිධ වස්තූන් ආරක්ෂා කරමින් ඒවාට ආරූඩ වී සිටිති. මෙම ජින්ව සිතුවම්ගත කර තිබෙන්නේ අමුතුම අකාරයේ සත්වයෙක් ලෙසිනුයි. මේ හේතූන් නිසයි ඩියාබොලොස් වදනින් එන Devil , Satan හෙවත් සාතන්ව මිනිසුන් අමුතුම සත්වයෙක් මෙන් නිරූපණය කිරීමට ගත්තේ. 

මා උක්ත කොටසෙහි කතා කල ජීන් වෙන අයෙක් නොව ඩිස්නි සමාගම විසින් නිශ්පාදනය කල ඇලඩින් සහ පුදුම පහනෙහි සිටි ජිනී ය.

විටෘවියන් මිනිසා

 

පහත දැක්වෙන්නේ ලියනාඩෝ ඩා වින්චි විසින් ඇඳි ප්‍රකට සිතුවමක්. ඒ පිළිබඳ කීමට පෙර ඩා වින්චි සිටි යුගයේ බොහෝ දෙනෙක් අතර කතාබහකට ලක්වුනු ගණිත ගැටලුවක් ගැන පවසන්නම්. වෘත්තයක වර්ගඵලය, පයි වෘත්තයේ අරයේ වර්ගයෙන් ගුණකල විට ලැබෙන බවත් සමචතුරස්‍රයක වර්ගඵලය එහි පැත්තක දිගෙහි වර්ගයට සමාන බවත් ඔබත් මමත් සාමාන්‍ය පෙළ දී ඉගෙනගෙන ඇත්තෙමු. එකල සිටි බොහෝ ගණිතඥයින්ට තිබූ ගැටලුව වූයේ වෘත්තයක වර්ගඵලයට සමාන වර්ගඵලයක් ඇති සමචතුරස්‍රයක් සාදා ගන්නේ කෙසේ ද යන්නයි. මෙය යුරෝපයේ පුනරුද සමයටත් පෙර පටන් පැවති ගැටලුවක්.

පයි අගයේ ස්වභාවය නිසා මෙය විසඳිය නොහැකි ගැටලුවක්. කෙසේ නමුත් ඩා වින්චිගේ සිතටත් මේ කරුණ නිතර සිතට වද දෙනු ලැබුවා. මෙම ගැටලුවට පිළිතුරක් ලෙස ඔහු මිනිසෙක්ව වෘත්තයක හා සමචතුරස්‍රයක මැද්දට වන්නට තබා පහත සිතුවම අඳියි. ඩා වින්චි මෙම සිතුවම ඇන්දේ පොතක පිටුවක තීන්ත පෑනක් භාවිතයෙන්. මේ සදහා ඔහු අදහස ලබාගන්නේ ක්‍රි.පූ. 75 -15 අතර කාලයේ විසූ රෝමානු ගෘහ නිර්මාණ ශිල්පියෙක් වූ මාකස් විටෘවියස් විසින් පැවසූ කරුණු කිහිපයකින්.

විටෘවියස් තම De Architectura නම් කෘතියේ පවසන ආකාරයට මිනිසෙක්ගේ මධ්‍ය ඇත්තේ ඔහුගේ නාභියේ. මිනිසෙක්ගේ පරිමාණ රූපයක් ඇඳ නාභිය මතට කවකට්ට තබා යම් දුරක් ගෙන මිනිසා ආවරණය වන පරිදි පරිපූර්ණ වෘත්තයක් ඇඳිය හැකියි. එමෙන්ම මිනිසෙක් අත් දෙක හරස් අතට දිග හැර සිටින විට එහි දිගත් මිනිසාගේ උසත් සමාන බව විටෘවියස් තවදුරටත් ඔහුගේ සටහන් වල ලියා තැබුවා. ඩා වින්චිගේ මෙම රූපය සදහා හේතු පාදක වන්නේ විටෘවියස් විසින් පැවසූ මෙම කරුණුයි. මේ නිසා ඔහු මෙම සිතුවම ‘විටෘවියන් මිනිසා’ ලෙස නම් කරනු ලබනවා.

විටෘවියස් තම කෘති තුල මිනිසෙක්ගේ උරහිස් දෙකෙහි පළල උසෙන් ¼ක් බවත් අතේ වැලමිටේ සිට ඇඟිලි තුඩුවලට දිග උසින් ¼ ක් බවත් අතේ වැටමිටේ සිට කිහිල්ලට ඇති දුර උසින් 1/8ක් බවත් නිකට සිට හිස මුදුනට දුර උසින් 1/8 ක් බවත් සදහන් කරනු ලැබුවා.

ඩා වින්චිගේ මෙම සිතුවම කෙරෙහි බලපෑවේ පෙර කී ගණිත ගැටලුව ම පමණක් නොවේ. පැරණි ග්‍රීක යුගයේ පටන් ප්ලේටෝ හා ඇරිස්ටෝටල් යන දාර්ශනිකයන් විසින් වැඩිදියුණු කරන ලද සමාජය පිලිබඳ එක්තරා සංකල්පයක් මීට හේතු පාදක වුනා. එහි සදහන් වුනේ මේ මුලු සමාජයම දම්වැලක් ලෙසත් එහි ඉහළින්ම දෙවියන් හා ඉන්පසු පිළිවෙලින් දේවදූතයන්, ග්‍රහලෝක, තරු, සත්වයින්, ශාක තිබෙන බවත් අවසානයේ යක්ෂයින් ඇති බවත් ය. මෙහි මිනිසාට හිමිව තිබුනේ දම්වැලේ හරි මැද යි.

නමුත් පුනරුද අවධියේ දී පිකෝ ඩෙලා මිරැන්ඩෝලා නම් විද්වතෙක් විසින් පවසා සිටියේ මෙම දම්වැල තුල මිනිසාට තමන් කැමති ඕනෑම ස්ථානයක් අත්කරගත හැකි බවයි. මිනිසෙක්ට විටෙක යක්ෂයෙක් මෙන් නපුරු වීමටත් විටෙක දෙවි කෙනෙක් මෙන් යහගුණ ඇති අයෙක් වීමටත් පුලුවන් බව ඔහු පසක් කර දුන්නා.

ඩා වින්චි මෙම සංකල්පය තම සිතුවම තුලින් නිරූපණය කරා. මෙම සිතුවමේ මිනිසා තම අත හසුරුවන ආකාරය අනුව වෘත්තයේ වර්ගඵලයට සමාන වීමටත් තවත් ආකාරයකට අත හසුරුවන විට සමචතුරස්‍රයේ වර්ගඵලයට සමාන වීමත් සිදුවිය හැකියි. නමුත් එහි දී සිටින්නේ එකම මිනිසා.

එකම පුද්ගලයාට දෙවි කෙනෙක් වීමටත් යක්ෂයෙක් වීමටත් හැකියි. තීරණය ඔබ සතුයි.

අපටත් හොරෙන් කොඳුරන ගස්

 ලොව පුරා ජනාදරයට පත් ජේම්ස් කැමරන් විසින් අධ්‍යක්ෂණය කළ ඇවටාර් චිත්‍රපටය ඔබ නරඹා ඇතැයි සිතමි. එහි ඇති ශාක සියල්ල ඔවුනොවුන්ගේ මූල පද්ධතිය තුලින් එකිනෙකට සම්බන්ධ වී තිබේ. එමගින් ළඟ ඇති ශාක පමණක් නොව දුරස්තව ඇති ශාක අතර ද සන්නිවේදනය සිදුකල හැකියි. මෙය හුදෙක් චිත්‍රපටයක පමණක් දක්නට ඇති දෙයක් නොවේ. සැබෑ ලෝකයෙත් මෙවැනිම ජාලාකාර පද්ධතියක් ශාක තුළ පවතියි. අද කතාව ඒ ගැන.

මෙම ජාලයට හේතු වන්නේ මයිකොරයිසා නම් දිලීරයක්. මෙම දිලීරය බොහෝ විට වැඩෙන්නේ ශාකයේ මූල පද්ධතියේ. එම දිලීරයේ තන්තු, අවට ශාක වල මූල පද්ධතිය සමග සම්බන්ධ වේ. මෙසේ සම්බන්ධ වීමට එකම වර්ගයේ ශාකයක් වීම අනිවාර්ය වන්නේ නැත. ශාක වර්ගය වෙනත් එකක් වුවද දිලීර, තන්තු මගින් ඒවායේ මූල පද්ධති සම්බන්ධ කරනු ලබයි. මෙම ජාලය මගිනුයි ශාක ශාක අතර සන්නිවේදන සිදුවන්නේ.

මයිකොරයිසා දිලීරයට තනිවම කාබෝහයිඩ්‍රේට් නිපදවීමේ හැකියාවක් නැත. ඒ නිසා දිලීරයට අවශ්‍ය කාබෝහයිඩ්‍රේට් සපයන්නේ එය සම්බන්ධ වී ඇති ශාකය මගිනුයි. ශාකයක මූල පද්ධතියට වඩා කාර්යක්ෂමව මෙම දිලීරයට පසෙහි ඇති ජලය, නයිට්‍රිජන් හා පොස්පරස් වැනි දෑ අවශෝෂණය කළ හැකියි. මේ හේතුවෙන් මූල පද්ධතියට සම්බන්ධව ඇති මයිකොරයිසා දිලීර මගින් ශාකයට උක්ත සදහන් දෑ අවශෝෂණය කරදෙනු ලබයි. ශාකයත් මෙම දිලීරයත් අතර තිබෙන්නේ එවන් සබදතාවක්.

මෙම දිලීරය ශාකයකට සම්බන්ධ වීම තුලින් එම ශාකය තුල රෝග වලට එරෙහිව ක්‍රියා කරන රසායනික ද්‍රව්‍ය නිපදවීම වැඩි කරයි. එමගින් ශාකයේ ප්‍රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය දියුණු වේ. මෙසේ ජාලාකාර පද්ධතියක් ඇති පරිසරයකට යම්කිසි හානිකර බැක්ටීරියාවක් හෝ දිලීරයක් ආදිය පැමිණුනා යැයි සිතන්න. එවිට එම දිලීරය පලමුව හදුනාගත් ශාකය තම ජාලය මගින් අනෙකුත් ශාක වලට එම තොරතුර සන්නිවේදනය කරයි. එවිට ඒ ශාක හානිකර බැක්ටීරියා හා දිලීර වලට මුහුණ දෙන්නේ පෙර සූදානමක් ඇතිවයි. එවිට ඒ ශාකවලට සිදුවන හානිය අවමයි.

එපමණක් නොව ශාකයක් වැඩීම සදහා අවශ්‍ය පෝෂ්‍ය පදාර්ථ යම් ශාකයකට හිඟ වුවහොත්, මෙම ජාලයේ ඇති ශාකයක් තමන්ගේ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ වලින් කොටසක් එම ශාකයට ලබාදෙයි. මෙය වඩාත් වැදගත් වන්නේ සුහුඹුල් අවධියේ ඇති ශාක වලටයි. කුඩා කල දී මෙම ශාක වලට පෝෂ්‍ය පදාර්ථ රැස් කර ගැනීම අපහසුයි. විශේෂයෙන් සෙවණක වැඩන කුඩා පැළයක් තම පෝෂණ අවශ්‍යතා සපුරා ගන්නේ ඉතා අපහසුවෙනි. මේ නිසා අවට සිටින තම වැඩිහිටි ශාක මෙම කුඩා ශාක වලට තම ජාලය තුලින් උපකාර කරයි. මෙම උපකාරය නොමැති වුවහොත් කුඩා පැළ කුඩාකල දීම මිය යා හැකියි.  

අන්තර්ජාලය තුලින් යම්කිසි වෛරසයක් පරිගනකයකින් තවත් පරිගනකයකට ඇතුල් විය හැකියි. ශාකවල පවතින මෙම ජාලය තුලිනුත් එය විය හැකියි. උදාහරණයක් ලෙස කළු වොල්නට් ශාකය මෙම ජාලය මගින් පසට හානිකර විෂ ඇතුල් කිරීමෙන් ඒවාට ඔරොත්තු නොදෙන අවට ශාක මිය යයි.

මේ ජාලය ගැන දැනුම වර්තමානයට බෙහෙවින්ම ප්‍රයෝජනවත් වනු නිසැකයි. වඩා විශාල පරිණත ශාක තුල මෙම ජාලය අනෙක්වාට පුළුල්ව පැතිරී පවතියි. ශාක දිනෙන් දින අතුරුදහන් වන කාලයක මෙවැනි විශාල ජාලයක් පවතින ශාක ආරක්ෂා කිරීමෙන් නැවත වන වගාව වේගයෙන් සිදුකල හැකියි. මෙම ජාලය මගින් පලිබෝධකයන් ඒම වලක්වාගන්නා ක්‍රම ශාකය තුලම තිබෙන බැවින් ඒවා වැඩිදියුණු කර කෘෂිකර්මාන්තය සදහා යොදාගත හැකියි.

යම්කිසි ශාකයක් මියයන විට හෝ නැවත අලුත් ශාකයක් ඇතිවන විට අවට සිටින ශාක තමන්ගේ පෝෂ්‍ය පදාර්ථ වලින් කොටසක් එම ජාලයට නිකුත් කරන බව මවිසින් පෙර සදහන් කරනු ලැබුවා. එසේ සිදුකරන්නේ එම ශාක වලට තනිව නැගී සිටිය නොහැකි නිසා.  මෙහි විශේෂයෙන් සදහන් කළ යුතු කාරණය නම් පෝෂ්‍ය පදාර්ථ හුවමාරු කිරීමට එසේ මියයන හෝ අලුත ඉපදෙන ශාකය තමන්ගේ වර්ගයේ ශාකයක් වීම අනිවාර්ය නොවීමයි. අපගේ ජීවිතයටත් මෙයින් ගත හැකි ආදර්ශය කුමැක්දැයි සිතා බලන්න.

අද ලෝක පරිසර දිනය. ලෝක පරිසර දිනයක් ලෙසින් දිනයක් යොදා ඇත්තේ දිනෙන් දින පරිසරය විනාශ වන බැවිනි. තුන්සිය හැට පස් දවසක් ම ලෝක පරිසර දිනයක් යැයි සිතා සියලුම දෙනා කටයුතු කරනවා නම් මැනවි. 

මූලාශ්‍ර:

[1] "The Earth's Internet: How Fungi Help Plants Communicate". 2018. [Film] s.l.: s.n.

[2] Boller, T., 2015. "Plant phosphorus acquisition in a common mycorrhizal network: regulation of phosphate transporter genes of the Pht1 family in sorghum and flax", s.l.: s.n.

[3] Fleming, N., 2014. BBC. [Online]
Available at: http://www.bbc.com/earth/story/20141111-plants-have-a-hidden-internet

[4] Robinson, D., 1997. "Intraspecific transfer of carbon between plants linked by a common mycorrhizal network", s.l.: s.n.

[5] Robinson, D., 1999. "The magnitude and control of carbon transfer between plants linked by a common mycorrhizal network", s.l.: s.n.

[6] Zhang, N., 2013. ”Role of arbuscular mycorrhizal network in carbon and phosphorus transfer between plants", s.l.: s.n.

දෙවියන්ට අභියෝගයක් වූ ගිල්ගමේෂ්

 

මෙසපොතේමියාවේ ඌරුක් නගරයේ මිනිසුන්ගේ පිළිකුලට භාජනය වූ රජෙක් වාසය කරයි. හේ නමින් ගිල්ගමේෂ්. නගරයේ අලුත විවාහ වූ කාන්තාවන් තම ස්වාමියා සමග යහන්ගත වීමටත් පෙර ගිල්ගමේෂ් ඔවුන් සමග එක සයනය බෙදා ගනියි. තම දියණියන් ව බිරින්දෑවරුවන්ව මේ රජතුමාගේ කාමාශාවෙන් බේරා දෙන ලෙස ඌරුක් නගරයේ වැසියෝ දෙවියන්ට දිනපතා උදේ හවා කන්නලව් කරති.

අවසානයේ දී අරුරූ දේවතාවිය මිනිසුන්ගේ යැදුම් වලට කන් දෙයි. ඇය ගිල්ගමේෂ්ව මෙල්ල කිරීම සදහා ප්‍රථිවාදියෙක් ව නිර්මාණය කරයි. එම ප්‍රථිවාදියා නමින් එන්කිඩු. ඉතාමත් ජවසම්පන්න පුද්ගලයෙකු වූ එන්කිඩු සිටියේ ඌරුක් නගරයේ තාප්පයට පිටතින් පිහිටි කැලෑවක් තුලයි. වනචාරී මෘගයින්, හොරුන්, මංකොල්ලකරුවන් හා අශුද්ධාත්ම අතර එන්කිඩු සිටියේ ඌරුක් නගරයෙන් පිටත රජෙක් ලෙසයි.

දිනක් ඉෂ්තාර් දේවතාවිය එන්කිඩුව වසඟයට ගනියි. මේ නිසා වනයේ සිටින මෘගයන් හා අශුද්ධාත්ම එන්කිඩු සමග තිබෙන සම්බන්ධය අතහරියි. එන්කිඩුට වනයේ තනිව සිටිය නොහැකියි. කවුරුත් ඔහු සමග දැන් කතාකරන්නේ වත් නැත. මේ නිසා තවදුරත් වනයේ නොසිට ඌරුක් නගරය වෙත යෑමට එන්කිඩු අදහස් කරයි.

නගරයට පැමිණ වැඩි වේලාවක් යාමට මත්තෙන් ඌරුක් නගරයේ රජු ගිල්ගමේෂ්ව එන්කිඩුට මුණගැසෙයි. රජවරු දෙදෙනෙක්ට එක වහලක් ගැලපෙන්නේ නැත. මොවුන් දෙදෙනා සටන අරඹයි. නගරයේ වීදි දිගේ ඇදී යන මේ සටන නැරඹීමට විශාල ජනකායක් රැස්වෙයි.

දැන් තිබෙන්නේ කරට කර සටනක්. වනයේ රජෙක් වුවත් මිනිසුන්ගේ ලංසු ඇත්තේ එන්කිඩුටයි. කාමාතුර රජෙක්ට කැමති කව්ද? සටන ඇදී යයි. කවුරුත් නොසිතූ අයුරින් කෙස්ගසක ප්‍රමාණයෙන් ගිල්ගමේෂ් සටන ජයගනියි. නමුත් ඔහු තම ප්‍රථිවාදියාව සිර කුටියේ දමන්නේවත් ඝාතනය කරන්නේවත් නැත. ඒ වෙනුවට ගිල්ගමේෂ් තම ප්‍රථිවාදියා වූ එන්කිඩු සමග මිත්‍ර වේ.

මේ මිත්‍ර සම්බන්ධතාව ගිල්ගමේෂ්ගේ ජීවිතය වෙනස් කරන සාධකයක් විය. එන්කිඩු තම මිත්‍ර ගිල්ගමේෂ්ව කාමාතුර බවින් මුදවා ගනියි.  දැන් ගිල්ගමේෂ් සිතන්නේ තම නගරයේ මිනිසුන්ගේ සුභසිද්ධිය උදෙසා පමණි. මේ අතර සීඩා හි කැළයේ ගස් අතර සැඟව මිනිසුන්ට කරදර කරන හුම්බාබා නම් පුද්ගලයෙක් ගැන මෙම මිත්‍ර සමාගමට දැනගන්නට ලැබෙයි. දෙවරක් නොසිතා මිත්‍රයන් දෙපල හුම්බාබාව පරාජය කිරීම උදෙසා සීඩා හි කැළය වෙත ගමන් කරයි. තමන් පැමිණි කාරණය සර්වප්‍රාකාරයෙන්ම සාර්ථක වුවත් ගිල්ගමේෂ්ගේ අවසන් කඩු පහරට ප්‍රථම හුම්බාබා මෙම මිත්‍රයන්ට සාප කරයි.

හුම්බාබාගෙන් මිනිසුන් බේරාගෙන මොවුන් නැවත ඌරුක් නගරය වෙත පැමිණෙයි. මෙසේ පැමිණ ටික කලකට පසු පෙර පැවසූ ඉෂ්තාර් දේවතාවියට ගිල්ගමේෂ් කෙරෙහි ප්‍රේම කිරීමට ආශාවක් හටගනියි. ඇය මේ ගැන ගිල්ගමේෂ්ට පැවසුවත් ගිල්ගමේෂ් ඉෂ්තාර් දේවතාවියව ප්‍රථික්ෂේප කරයි. මෙයින් කෝපයට පත් ඉෂ්තාර් දේවතාවිය ඌරුක් නගරය වෙත වෘෂ්භයෙක්ව එවයි. ඌ ඌරුක් නගරයේ මිනිසුන්ගේ වගාවන්ට හානි කරමින් මිනිසුන් මරයි. මිත්‍රයන් දෙදෙනා මෙවරත් එක්ව ක්‍රියා කරමින් දෙවියන් විසින් එවූ වෘෂභයාව ඝාතනය කර ඌරුක් නගරයේ මිනිසුන්ගේ ආරක්ෂාව නැවත ස්ථාපනය කරයි. තමන් එවූ වෘෂභයාවත් ඝාතනය කිරීම හේතුවෙන් මෙවර දෙවියන් දරුණු ක්‍රියාවක් කරයි.

ඔවුන් එන්කිඩු ව මරා දමයි.

තමන්ගේ මිත්‍රයාගේ වියෝව නිසා ගිල්ගමේෂ් හඬා වැළපෙයි. තමන් තවදුරටත් මේ ආකාරයටම සිටියහොත් එන්කිඩුගේ ඉරණම තමන්ටත් අත්වේ යැයි බිය තිබූ නිසා ගිල්ගමේෂ් අමරණීයත්වය සොයා ඌරුක් නගරයෙන් පිටත් වේ. ඔහු දිනපතා එක දිගට ගමන් කරයි. කඳු ගංගා පසු කරමින් ඔහු ගමන් කරයි. අවසානයේ දී ඔහුට ලෝකයේ කෙළවර වනතෙක් ඒමට හැකියාව ලැබුණි.

එතැන දී ඔහුට එක් නිවසක් දක්නට ලැබෙයි. අමරණීයත්වය සොයමින් ගිල්ගමේෂ් එතැනට යයි. එතැන සිටියේ ෂිඩුරි නම් දේවතාවියක්.

ගිල්ගමේෂ් : “අමරණීයත්වය මම ලබාගන්නේ කෙසේ ද?”

ෂිඩුරි දේවතාවිය: “සියලු මනුෂ්‍යයන් මිය යා යුතුයි. නමුත් මරණය පැමිණෙන තෙක් ඔබ ජීවිතය විඳින්න”

ගිල්ගමේෂ් ෂිඩුරි දේවතාවියගේ කියමන ප්‍රථික්ෂේප කරයි. නමුත් ඇය මරණයේ ගංගාව පසුකර අට්නාපිෂ්ටි නම් අමරණීය මිනිසා සොයාගන්නා ආකාරය ගිල්ගමේෂ්ට පවසයි. ඇය කියූ මාර්ගයේ ගිල්ගමේෂ් ගොස් අට්නාපිෂ්ටි නම් අමරණීය මිනිසාව මුණගැසෙයි. දෙවියන් විසින් ඔහුට අමරණීයත්වය ප්‍රදානය කළේ මහා ජල ගැල්මකින් පසුවයි. ඔහු ජල ගැල්ම කාලයේ විශාල බෝට්ටුවක් තනා එක් සත්ව වර්ගයෙන් ජෝඩුව බැගින් විශාල බෝට්ටුව තුලට නංවා ගත් අතර අවසානයේ දී එම බෝට්ටුව කන්දක් මුදුනේ නතර විය. ගිල්ගමේෂ් ඔහුගෙන් ද අමරණීයත්වය ගැන අසයි.

“මරණය සියලු දෙනා කෙරෙහි පැමිණෙනවා” අට්නාපිෂ්ටිගේ පිළිතුර විය.

නමුත් මෙය පිළිගැනීමට ද ගිල්ගමේෂ් සූදානම් නැත. එක දිගට නිදන්නේ නැතිව සිටියහොත් දෙවියන් අමරණීයත්වය ලබා දෙනු ඇතැයි අට්නාපිෂ්ටි ගිල්ගමේෂ් හට කියයි. මේ නිසා බලාපොරොත්තුවක් සහිතව ගිල්ගමේෂ් නොනිදා සිටීමට තීරණය කරයි. නමුත් ඔහුට නොනිදා සිටීමට හැකි වූයේ එක දිගට දින හතක් පමණි. සත් වන දිනයේ දී ගිල්ගමේෂ් නින්දට යයි.

අට්නාපිෂ්ටි අමරණීයත්වය ලබාගත හැකි තවත් ක්‍රමයක් ගිල්ගමේෂ්ට පවසයි. සාගර පතුලේ ඇති පැළෑටියකින් අමරණීයත්වය ලබාගත හැකි බව ඔහු කියූ නිසා ගිල්ගමේෂ් එම පැළෑටිය සොයා යයි. ඔහුට එම පැළෑටිය සොයාගැනීමට හැකියාව ලැබුන ද එය ගොඩබිමට රැගෙන එන විට සර්පයෙකු විසින් එම පැළෑටිය සොරකම් කරයි.

මේ සියල්ල නිසා ගිල්ගමේෂ් මරණය පිළිගැනීමට සිත සාදා ගනියි. ඔහු නැවත තම නගරය වෙත ගොස් තමන්ට මරණය පැමිණෙන තුරු තමන්ගේ මිනිසුන්ට සේවය කරන්න ඉටා ගනියි. දිනක් තමන්ගේ මෙම අත්දැකීම් මැටි පුවරු වල ලියා තැබීමට ගිල්ගමේෂ් අදහස් කළ අතර එම මැටි පුවරු අනාගතයේ මිනිසුන්ට ප්‍රයෝජනවත් වේ යැයි සිතා ඔහු ඌරුක් නගරය තුල මෙම මැටි පුවරු වළ දමයි.

ක්‍රි.ව. 1849 දී උතුරු ඉරාකයේ පුරාණ නිනිවේ නගරයේ සිදුකල කැණිමක දී ලොව පැරණිතම පුස්තකාල අතුරින් එකක් හමුවිය. වසර හාරදහසක් පමණ පැරණි එම පුස්තකාලය අයත්ව තිබුනේ ඇසිරියානු රජ කෙනෙක් වූ අෂුර්බනිපාල් රජතුමාටයි. එම පුස්තකාලයේ තිබූ මැටි පුවරුවල මවිසින් ඉහත සදහන් කළ ගිල්ගමේෂ් වීර කථාන්දරය ඇතුලත් විය. ගිල්ගමේෂ් වීර කථාන්දරය මිත්‍යා කථාවක් බව සැබෑය. නමුත් ඒ සදහා මුල්වූ රජකෙනෙක් මීට වසර හාරදහසකටත් එපිට සිටින්නට ඇත.

ඔබ මීට පෙර බයිබලය කියවා ඇත්නම් පැරණි ගිවිසුමේ උප්පත්ති පොතේ කථාන්දර සමග මෙම ගිල්ගමේෂ් කථාන්දරයේ යම් සමානතාවන් දැකගත හැකි බව වැටහෙනු ඇත. එයට හේතු වන්නේ පැරණි ගිවිසුමේ උප්පත්ති පොතේ සදහන් කථාන්දර කලින් කලට වෙන වෙනම ලියැවෙන්නේ ගිල්ගමේෂ්ගේ රටේ සිට ඊශ්‍රායයෙල් පෙදෙසට සංක්‍රමණය වූ පරම්පරා තුලින් නිසයි.

"මිනිසුන්ට මතක තබාගැනීමට තරම් වටිනා ජීවිතයක් ගත කිරීම අමරණීයත්වයට යතුර වේ" - බෲස් ලී

දාවිත් අමරණීය වෙයි...!

 

පිලිස්ති හමුදාව තම කඳවුරට වී යුද්ධයට සූදානම් ව සිටියි. ප්‍රථිවාදී හමුදාව බිය වී සිටියේ පිලිස්ති හමුදාවේ සිටි ගොලායත් නම් යෝධයා නිසයි. කවුරුත් ඔහුට විරුද්ධව යුද්ධයට යාමට කැමැත්තක් දැක්වූයේ නැහැ. සෙබළු බිය වී වෙව්ලමින් සිටියි. මෙම සතුරාව මෙල්ල කරන්නේ කෙසේදැයි හමුදාපතිවරු සාකච්ඡා කරමින් සිටි අතරතුර කැටපෝලයක් අතින් ගත් කුඩා කොලු ගැටයෙක් එතැනට පැමිණෙයි.

“මම යෝධයාව මෙල්ල කරන්නම්” කොලු ගැටයා කීවේ ය. සියලු දෙනා අවඥාවෙන් සිනාසුනේ මහා හමුදාවක් පවා බියවන ගොලායත් ව පරාජය කිරීම කුඩා කොලුගැටයෙක් බාර ගැනීම අද වුවත් හාස්‍යයට කරුණක් වන නිසාවෙනි.

“හොදයි එහෙනම් මේ සන්නාහය අරගන්න” සේනාපති මෙසේ කියමින් කොලු ගැටයාට සන්නාහයක් ලබා දුන්නත් “මට මගේ කැටපෝලය තිබ්බම හොදටම ඇති” කියමින් යුධ පිටියට යයි.

වැඩි වේලාවක් යාමට මත්තෙන් ගොලායත් යෝධයා හා කැටපෝලයක් අතැති කුඩා කොලු ගැටයා යුධ පිටියේ මුහුණට මුහුණලා සිටියි. කොලු ගැටයා තම කැටපෝලයෙන් ගොලායත්ට පහර දෙයි. ගල් කැටය නළලේ හරි මැද වැදී බිම ඇද වැටෙයි. කොලු ගැටයා ගොලායත් ළගට ගොස් ඔහුගේම කඩුවෙන් ගොලායත්ගේ ගෙල සිඳ දමයි. කුඩා කොලු ගැටයා නමින් දාවිත්.

පුනරුද සමයේ කලාව සම්බන්ධයෙන් සුපිරි තරුවක් ව සිටි මයිකල් ඇන්ජලෝට මූර්තිමත් කිරීමට සිදුවන්නේ මේ දාවිත් ව. වයස අවුරුදු 27ක් වූ මයිකල්ට මෙම මූර්තිය නිර්මාණ කිරීමට සිදුවන්නේ ෆ්ලොරන්ස් නගරයේ කැතීඩ්‍රල්හි වහලය මත තැබීම උදෙසා යි. මීටත් වසර දෙකකට පෙර එනම් 1499 දී මයිකල් ජේසුස්වහන්සේ කුරුසිය ඇණ ගැසීමෙන් පසු උන්වහන්සේ මරියතුමිය අතැතිව සිටින අවස්ථාව දැක්වෙන පියෙටා මූර්තිය නිර්මාණය කර තිබූ බැවින් මයිකල්ට තිබුනේ ඉහළ ඉල්ලුමකි.

දාවිත්ගේ ප්‍රතිමාව 

පියෙටා 

මයිකල් හට දාවිත්ගේ මූර්තිය සඳහා ලබාදෙන්නේ ඉතා පටු කිරිගරුඬ කුට්ටියකි. මීට පෙරදී තවත් නිර්මාණකරුවන් මේ කුට්ටියෙන් දාවිත්ගේ රූපය නිර්මාණයට පටන්ගත්තත් පසුව ඔවුන් එය ප්‍රථික්ෂේප කලේ කුට්ටියේ පටු බව නිසයි. එක් නිර්මාණකරුවෙක් මේ කිරිගරුඬ කුට්ටියේ මධ්‍යයේ විශාල කුහරයක් සාදා තිබූ බැවින් මයිකල් අතගසා ඇත්තේ සුළුපටු කාර්යයකට නොවේ. පිළිරුව නිර්මාණයේ මුල සිටම මයිකල් ඉතා නිවැරදිව එම කටයුත්ත සිදු කල යුතුයි. එක් මිටි පහරක් වැරදී විශාල කොටසක් ගැටවී ගියොත් මූර්තිය සම්පූර්ණයෙන් විනාශ වේ. නිවැරදි කිරීමට ක්‍රමයක් නැත. මූර්තියේ මුහුණ එක් පැත්තක් බලාගෙන සිටින ආකාරයට ඔහුට නිර්මාණය කිරීමට සිදුවූයේ ඉදිරිය බලාගෙන සිටීම නිර්මාණය කිරීමට තරම් කිරිගරුඬ ප්‍රමානයක් නොතිබූ බැවිනි. මේ තත්ත්වය දැන දැනම මයිකල් බයිබලීය වීරයෙක් වන දාවිත්ව ජීවමාන කිරීම පටන් ගනියි.

කලාකරුවෙක් දාවිත්ගේ මූර්තියක් නිර්මාණය කරන පලමු අවස්ථාව මෙය නොවේ. මීට පෙර අවධි වලදී නිර්මිත දාවිත්ගේ මූර්ති තුල දාවිත් සිටියේ තමන් පරාජය කල ගොලායත්ගේ හිස අතින් ගෙන හෝ හිස පාගාගෙන ය. නමුත් මයිකල් නිර්මාණය කරන්නේ දාවිත් ගොලායත්ව පරාජය කිරීමට පෙර එයට සූදානම් වූ ආකාරය යි.

හමුදාවක් බිය වූ යෝධයෙක් සමග සටනට යාමට පෙර ඕනෑම පුද්ගලයෙක් තුල බිය, සැකය හා නොසන්සුන්තාව හටගැනීම සාමාන්‍ය ලක්ෂණයක්. දාවිත්ගේ මූර්තියේ ඇස් වලින්, ඇහි බැමි එක් වී තිබීමෙන්, පපුවෙන් සහ අතේ නහර ඉලිප්පී තිබීමෙන් අපට මෙය දැකගත හැකියි. දාවිත්ගේ කැටපෝලයේ කොටසක් ඔහුගේ උරහිස මත ඇති අතර ඔහු එය වම් අතින් අල්ලාගෙන සිටියි.

දාවිත් සිටගෙන සිටින්නේ කොන්ත්‍රාපොස්තො නම් ඉරියව්වෙන්. මෙම ඉරියව්වෙන් මූර්ති නිර්මාණය ඇරඹෙන්නේ ග්‍රීක ශිෂ්ටාචාරයේ පටන්. මයිකල්ගේ මූර්ති සියල්ලේම පාහේ ග්‍රීක ශිෂ්ටාචාරයේ ලක්ෂණ දැකගත හැකියි. ග්‍රීක ශිෂ්ටාචාරයේ කලාවන් වැලලී ගිය කලක මයිකල් ඇතුලු තවත් කලාකරුවෝ එම ශිෂ්ටාචාරයේ කලාවන් නැවත ප්‍රතිස්ථාපනය කිරීමට කටයුතු කරනු ලබනවා.

දාවිත්ගේ මූර්තියේ මුහුණ සහ අත් අතිශය විශාල අන්දමිනුයි නිමවන්නේ. දාවිත්ගේ මූර්තිය තැබීමට නියමිතව තිබුනේ අඩි 80ක් උස ෆ්ලොරන්ස් නගරයේ කැතීඩ්‍රල්හි වහලය මතයි. 2010 දී මුල් නිර්මාණයේ අනුරුවක් පෙර දී මූර්තිය තැබීමට යෝජනා වූ ස්ථානයේ තැබූ විට පහළ සිට නරඹන්නෙකුට හිසෙහි හෝ අතෙහි විශාලත්වයක් පෙනුනේ නැත. මයිකල් මේ සියල්ල සැලකිල්ලට ගෙනයි තම නිර්මාණකරණයේ යෙදෙන්නේ.

දාවිත් නිමවෙන්නේ නිරුවත් ව. පුනරුද සමයේ කලාකෘති වල නිරුවත් භාවය බොහෝ විට දක්නට ලැබෙන පොදු ලක්ෂණයක්. පැරණි ග්‍රීක මූර්ති හා චිත්‍රත් නිරුවත්ව නිමවා තිබෙනු දැකිය හැකියි. මෙම මූර්තිය ප්‍රසිද්ධියේ මහජන ප්‍රදර්ශනයට තැබිය යුතු වූ බැවින් කලින් කලට දාවිත්ගේ මූර්තියේ ලිංගේන්ද්‍රය අත්තික්කා කොළ වලින් වසා තිබේ.

දාවිත්ගේ ඇස් දෙස හොදින් නිරීක්ෂණය කළහොත් ඇස් දෙක දිශාවන් දෙකක් දෙස බලා සිටිනු දැකිය හැකියි. මයිකල් මෙවැනි සියුම් දේ ගැන පවා දාවිත්ගේ මූර්තිය නිර්මාණයේ දී සැලකිලිමත් වී තිබේ. අපගේ ගෙල පෙදෙසේ පිහිටි ශිරාවක් (Jugular Vein) පිටතට නෙරා පෙනෙනුයේ අප බිය වී හෝ නොසන්සුන් ව සිටිනා විටදි පමණි. දාවිත්ගේ මූර්තියේ ද ගෙල පෙදෙසේ මෙම නහරය පෙනෙන්නට තිබේ. මානව රුධිර සංසරණ පද්ධතියේ ක්‍රියාකාරීත්වය හරිහැටි විස්තරාත්මකව විද්‍යාඥයින් විසින් පහදා දීමට සියවසකට පමණ උඩදී මයිකල් විසින් ඔහුගේ තියුණු නිරීක්ෂණය ඔස්සේ මෙය තම නිර්මාණයට යොදාගෙන තිබේ.

Jugular Vein

මයිකල් දාවිත්ගේ මූර්තිය උදෙසා දිවා රෑ නොබලා වෙහෙසී නිර්මාණකරණයේ යෙදෙයි. රාත්‍රියේ දී ඔහු ආලෝකය ලබාගැනීමට තම තොප්පිය මත ඉටිපන්දම් දල්වාගෙන මූර්තිය නිර්මාණය කරයි. 1504 ෆ්ලොරන්ස් නගරයේ මිනිසුන්ට මෙම පිළිරුව ප්‍රදර්ශනය කල විට බොහෝ දෙනෙක් පැවසුවේ වහලයක් මත තැබීමට මෙම පිළිරුව හොඳ වැඩි බවයි. ඒ නිසා පිළිරුව කලින් කලට ස්ථාන කිහිපයකම රඳවා තබන්නට සිදුවිය. මෙකල සිටි තවත් ප්‍රකට සිත්තරෙකු වූ ලියනාඩෝ ඩා වින්චි පැවසුවේ මයිකල් ඇන්ජලෝගේ මෙම පිළිරුව කැපී පෙනෙන්නේ නැති ස්ථානයක තබන ලෙසයි.

“මයිකල් ඇන්ජලෝගේ මෙම පිළිරුව දුටු පසු කිසිවෙකුට තවත් නිර්මාණ ශිල්පියෙකුගේ මූර්තියක් හෝ වෙනයම් නිර්මාණයක් දැකීමට ප්‍රාර්ථනා කිරීම අවශ්‍ය නැත” ලෙස පැවසුවේ 16 වෙනි සියවසේ සිටි ඉතාලි ඉතිහාසඥයෙක් වූ ජෝර්ජියෝ වසාරි විසිනි.

මයිකල් මියයන්නේ 1564 වසරේ දී. වයස 88ක් වූ ඔහු එවිටත් සිටියේ නිර්මාණකරණයේ යෙදෙමිනුයි. අවසානයේ දී ඔහුගේ සිරුර තැන්පත් කරන්නේ අඩි 17ක් උසැති දාවිත්ගේ පිළිරුවට ඉතා සමීපව පිහිටි සැන්තෝ ක්‍රොචේ දේවස්ථාන තුලයි.

දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේ දාවිත්ගේ ප්‍රතිමාව බෝම්බ වලින් ආරක්ෂා කරගැනීම සදහා ගඩොල් වලින් සෑදූ ආවරණය