ලංකාව සහ ලෝකය

විජයාවතරණය ක්‍රි.පූ. 543 දී වූ බව ගනන් බලා ඇත. ඊට ආසන්න කාලයකදී ග්‍රීසියේ හෙරඩෝටස් සහ සොක්‍රටීස් ද චීනයේ කොන්ෆියුෂියස් සහ ලාඕට්සු ද විසීය. 300 නම් චිත්‍රපටයට පාදක වූ තර්මෝපයිලේ සටන ද වූයේ මීට ආසන්න කාලයේදී යි.

අනුරාධපුර රාජධානිය පණ්ඩුකාභය [ක්‍රි.පූ. 437-367] විසින් පිහිටුවයි. දේවානම්පියතිස්ස රජුගේ කාලයේ [ක්‍රි.පූ. 250-210] බුදු දහම ලංකාවට පැමිණේ. පලමු චෛත්‍ය වූ ථූපාරාමය දේවානම්පියතිස්ස රජු විසින් ගොඩනගයි. මීට ආසන්න කාලවල් වලදී මහා ඇලෙක්සැන්ඩර් [ක්‍රි.පූ. 356-323] ද ග්‍රීසියේ ඇරිස්ටෝටල් හා ප්ලේටෝ ද ඉන්දියාවේ අශෝක අධිරාජ්‍යයා ද කාතීජයේ හැනිබල් [ක්‍රි.පූ. 247-182] ද සිටි අතර සේද මාවතේ ඇරඹුම ද සනිටුහන් විය.

තම ඇසුරට පත් පිරිමින් වස දී ඝාතනය කලා යැයි සැලකෙන අනූලා රැජිණ [ක්‍රි.පූ. 47-42]  සිටි කාලයට ආසන්නව ඊජිප්තුවේ පාලනය ක්ලියෝපැට්රා විසින් පවත්වාගෙන යන ලදි. රෝමයෙන් ගෙන්වූ රතු පබළු වලින් දැලක් සාදා එයින් රුවන්වැලි සෑය වැසූ බව සදහන් වන්නේ භාතික අභය රජුගේ කාලයේදී ය. ඔහුගේ රාජ්‍ය කාලය අවසන් වන විට ලෝකයේ තවත් තැනක ජේසුස්වහන්සේ වයස අවු. 12 ක පමණ දරුවෙකි.

ධාතුසේන රජු තමන් සෑදූ කලා වැවේ බැම්මේ තබා මැටි ගසා මරා දැමේ. කාශ්‍යප [ක්‍රි.ව. 473-491] රජ වේ. ඒත් සමඟම බටහිර රෝම අධිරාජ්‍ය බිඳ වැටේ. මෙරොවින්ජියන් අධිරාජ්‍යය බිහි වේ.

පලමු විජයභාහු රජුගේ [ක්‍රි.ව. 1055-1110] කාලයේ චෝල හමුදව පොලොන්නරුවේ සිට පැමිණ රුහුණ කොල්ලකයි. රජුගේ මුල් කාලයේදී ක්‍රිස්තියානි ලෝකය බටහිර කතෝලික හා ග්‍රීක ඕර්තඩොක්ස් ලෙස බෙදේ. ඔහුගේ පාලනය අගභාගයේ දී ලෝකයේ තවත් තැනක පලමු කුරුස යුද්ධය සිදුවේ.

පලමු පරාක්‍රමභාහු රජු [ක්‍රි.ව. 1157-1186] බුරුමය ආක්‍රමණය කරයි. චෝලයන් අතින් විනාශ වූ අනුරාධපුරය නැවත ප්‍රථිසංස්කරණය වේ. දකුණු ඉන්දියාවේ පාණ්ඩ්‍ය රාජ්‍යයන්ට ආධාර පිණිස පරාක්‍රමභාහු රජු හමුදා පිටත් කර යවයි. මෙකල ලෝකයේ තවත් තැනක සැලඩීන් අධිරාජ්‍යයා සිටි අතර පැරකුම්බා රජුගේ පාලන ආරම්භය අවධියේදී දෙවන කුරුස යුද්ධය අවසන් වී වසර කිහිපයක් ගත වී තිබූ අතර ඔහුගේ පාලන කාලය අවසන් වී වසර කිහිපයකින් තෙවන කුරුස යුද්ධය ආරම්භ විය. එමෙන්ම සෙල්ජික් තුර්කිවරු බයිසැන්ටියානු හමුදා පරාජය කරයි. [ක්‍රි.ව. 1071]

ත්‍රිපිටකය ග්‍රන්ථාරූඩ වූ කාලයේ දී තවත් තැනක තෝමස් ඇක්වයිනාස් පියතුමා Summa Theologica ලියයි. ක්‍රි.ව. 1284 දී මොංගල් අධිරාජ්‍යයේ කුබ්ලයි ඛාන් ලංකාවෙන් කප්පම් ඉල්ලයි.  හතරවන පරාක්‍රමභාහු [ක්‍රි.ව  1302-1326] රජුගේ කාලයේ දළදා සිරිත රචනා වූ අතර පසුව පන්සිය පනස් ජාතකය පාලියෙන් සිංහලට පරිවර්තනය වේ. මෙකල ලෝකයේ තවත් තැනක යුරෝපය විනාශ කල කළු මරණය ඇරඹුණු අතර ඇස්ටෙක්වරු තම සුවිශාල නගරය වූ ටෙනොචිට්ලන් නගරය ගොඩනගයි. 

ක්‍රි.ව. 1409 දී චෙංග් හෝ නැමැත්තා ලංකාවට පැමිණ චීන අධිරාජ යුංග් ලෝ වෙනුවෙන් ඉල්ලූ කප්පං නොලැබුණු නිසා සිංහල රජු අලකේෂ්වර හා පිරිවර සිරකරුවන් ලෙස චීනයට රැගෙන යයි. ක්‍රි.ව. 1414 දී මොවුන් නැවත මව්බිමට පැමිණේ. මීට වසර කිහිපයකට පසු ඉතාලියේ කලා කෘති වලට මහත් සේවයක් සැපයූ මෙඩිචි පවුලේ නැගීම සනිටුහන් වේ.

(තවත් කොටසක් පසුවට)

අහිමි පෙම

අඩි පහට වඩා ඩිංගක් උස            ඇතී
කතාවට වඩා සිනහව නිතර මුවග ඇතී
උදේ හවා අප හමුවෙලා               ඇතී
මට ඔබ ලැබගන්නට වරම්           නැතී

සැමියන් ඔබ හා කතා කරන                  විට
මම ඔබ හා හොදින් මිතුරු බව නොදැන  විට
ඔවුන් මා හා ඒවා රසකර කියන             විට
උගෙ ඉහ මොළ කුඩු කරන්නට සිතේ    මට

ඔබ මා හා දොඩමළු වන                        විට
පැය කටු මිනිත්තු වෙයි නොදැනීම          මට
එහෙත් කතාව අවසන මල්ලී යැයි කියන විට
වලක් කපන් වැලලෙන්නට සිතේ           මට

[මම කවි ලිවීමට ආධුනිකයෙක් වන බැවින් සදොස් තැන් නිදොස් කරන මෙන් ඉල්ලා සිටිමි. එමෙන්ම මෙය පෞද්ගලික අත්දැකීමක් නොවන බවද තරයේ කියා සිටිමි. :D ]

පින්තූරය - 17 වන ශතවර්ෂයේදී Johannes Vermeer විසින් අදින ලද චිත්‍රයකි.

සුදු මිනිසාගේ ගස

රොබට් නොක්ස් පිය පුතු දෙදෙනා ඇතුළු කණ්ඩායම බ්‍රිතාන්‍යය පෙරදිග ඉන්දියා වෙළඳ සමාගම යටතේ 1658 වසරේ ජනවාරි 21 වන දින 'Anne' නම් නැව මගින් පර්සියාව බලා යාත්‍රා කරන ලදි. කෙසේ නමුත් අවාසනාවන්ත අන්දමින් 1659 වසරේ නොවැම්බර් මස 19 වන දින නැව කුණාටුවකට හසුවී බොහෝ අබලන් විය. එසේ අබලන් වූ නැව ගසාගෙන ආවේ ත්‍රිකුණාමලයේ දකුණු පෙදෙසේ පිහිටි කොට්ටියාර් කලපුව දෙසටයි.

එකල නුවර රජකම් කලේ දෙවන රාජසිංහ [1629 - 1687] රජතුමාය. හේ මොවුන්ව පිලිගැනීම සදහා තෑගි බොග බොහොමයක් දිසාවේ කෙනෙකු අතින් නොක්ස් ඇතුලු පිරිසට යවන ලදි. එනමුත් වැඩි කල් යන්නට මත්තෙන් රොබට් නොක්ස් (පියා) සියඹලා ගසක් යට සිටිනා විටදී රාජපුර්ෂයන් විත් ඔහුව සිරබාරයට ගත් අතර නැවේ සිටි දහසය දෙනෙක් ද අල්ලා ගන්නා ලදි. නැව ද රාජ සන්තක කළේ ය.

මෙම පිරිසට දිවයිනෙන් පිටට යාම තහනම් වූ නමුත් ඔවුන්ට මෙහි සිටි මිනිසුන් හොදින් සැලකුවෝය. රොබට් නොක්ස් (පුත්‍රයා) ගොවියෙක්, මුදල් ණයට දෙන්නෙක් ලෙස  රැකියා කිරීමට සමත් විය.

පිය පුතු දෙදෙනාම මැලේරියා වසංගතයෙන් බොහෝ පීඩා විදි අතර පියා 1661 වසරේ පෙබරවාරි මස මිය ගියේය. දිවයිනේ වසර දහනමයක් ගතකල පසු රොබට් නොක්ස් , ස්ටෙෆන් නම් තවත් අයෙකු සමග රටින් පිටව යාමට සමත් විය.

අරිප්පු හි පිහිටි ලන්දේසි බලකොටුවක් වෙත යාමට මොවුන් දෙදෙනාට හැකියාව ලැබුණි. එහිදී ලන්දේසීන් විසින් මොවුන්ව 1680 වසරේ සැප්තැම්බර් මස දී තම නිවෙස් කරා යාමට අවස්ථාව සලසා දෙන ලදි.

මෙම ගමන අතරතුර දී ලංකාවේ ජීවත් වූ කාලයේදී තමන්ට වූ අත්දැකීම් අලලා "An Historical Relation of the Island Ceylon" නමින් කෘතියක් සම්පාදනය කලේය. එය 1681 වසරේ එළිදැක්විණි. 17 වන ශතවර්ෂයේ දී ලාංකික ජන ජීවිතය ගැන අධ්‍යනයට ඉතා වටිනා කෘතියක් එසේ ලියැවිණි.

පසු කාලයේදී රොබට් නොක්ස් (පියා) අල්ලා ගත් ස්ථානය සිහිවීම පිණිස ඵලකයක් සවි කලේය. එහි "This is the Whiteman’s tree under which Robert Knox, captain of the ship ‘Anne’ was captured" ලෙස සදහන්ව තිබේ. 1893 වසරේ දී මෙම ඵලකය ස්ථාපිත කල අතර එතැන් පටන් රජය විසින් එය රැකබලා ගත්තේය.

එනමුත් 1970 අවධියේ දී ත්‍රිකුණාමලය ප්‍රදේශයට බලපෑ සුළි කුණාටු තත්ත්වයක් නිසාවෙන් සියඹලා ගස බිම පතිත විය. ගසෙ හි අඩියේ තිබූ ඵලකය ආරක්ෂාව තකා කොලඹ කෞතුකාගාරය වෙත රැගෙන ගියේය.

පාරු පාලම

පෘතුගීසීන් විසින් 'පාසු ග්‍රාන්ඩ්' නම් ස්ථානයේ කැලණි ගඟ හරහා පාරු පාලමක් සකස් කර තිබුණි. මෙම ස්ථානය වර්තමානයේ හදුන්වන්නේ 'ග්‍රෑන්ඩ් පාස්' නමිනි.

 මෙහි වසර හැත්තෑවකට අධික කාලයක් පුරාවට පාරු සේවයක් තිබුණි. මෙය මීගමුව, වයඹ පළාතට හා මධ්‍යම කඳුකරයට ඇතුලු වන එකම මාර්ගය විය.

එකිනෙකට යාබදව පාරු 21ක් නැංගුරම් ලා අඩි 500කට ආසන්න දිගට සාදා තිබූ පාලම් පාරුව පිලිබඳ අද ඇත්තේ මතකයන් පමණි. සෑම දිනකම එක් පැයක් එයින් බෝට්ටු දෙකක් ඉවත් කර ගොඩ බිමින් ගමනාගමනය නවතා, ගඟ දිගේ යන එන ප්‍රවාහනයට ඉඩ සලසා දෙනු ලැබේ.

වර්ෂා කාලයේදී ගඟේ ජල මට්ටම ඉහළ ගිය විට පාලම් පාරුවට දුෂ්කර කාලයක් එළඹේ. එම කාලය තුලදී පාරු පාලමෙන් බෝට්ටු එකක් හෝ කිහිපයක් මුහුදට ගසාගෙන යයි. මෙම ගසාගෙන යන බෝට්ටු ගසාගෙන යන වේගයට කැඩී බිඳී ගියේ නැතිනම් ඒවා සොයාගෙන විත් නැවත පාලම් පාරුවේ නැංගුරම් ලා දමයි. එසේ නොමැතිව බෝට්ටුව කැඩී බිදී ගියහොත් ඒ වෙනුවට තවත් බෝට්ටුවක් යොදා ගනියි.

පාරු පාලම යැයි පවසන විට පාලම් පාරුවත් මතකයට නැගේ. අතීතයේදී රජුන් ඇතෙක් බරට වස්තුව ලබා දුන් බව වංශකතාවල සදහන් වේ. නමුත් මේ ඇතෙක් බරට වස්තුව මැන්නේ කෙසේදැයි ඔබ සිතා බැලුවා ද? පලමුව ඇතාව පාලම් පාරුවක් මතට නග්ගවා එම පාලම් පාරුව ගිලෙන ප්‍රමාණය ලකුණු කර ගනියි. ඉන්පසු එම ප්‍රමාණයට වස්තුව පාලම් පාරුව මත පැටවූ පසු එය ඇතෙක් බරට වස්තුව ලෙස හැදින්වේ.

පෙරදී කැලණි ගඟ හරහා පාරු පාලමක් ඉදි කෙරූ බව සදහන් කෙරිණි. කැලණි ගඟ හරහා බැඳුණු පලමු යකඩ ගරාදි පාලම ඉදිවූයේ 1895 වසරේදී ය. මෙය නම් කලේ එකල එංගලන්තයේ මහ රැජිණගේ නමිනි. එය වික්ටෝරියා පාලම විය.

'පාරු පාළමෙන් කොළඹට ගැල් පේළිය සැපත් වුණා
ගෑස් පහට ලං වෙනකොට අපි හොඳටම හවස් වුණා
සෙක්කු වීදියේ කම්බා දැක උඹ මට මතක් වුණා
කයිමන් දොරකඩ ඉඳපං මං එන තුරු සෙලෙස්තිනා'

අල ගෙඩිය, බිත්තරය සහ කෝපි ඇට

කුඩා දියණියක් තම ජීවිතය ගැන බොහෝ කලකිරීමකින් සිටියාය. ඇයට පැමිණෙන ප්‍රශ්න වලට කෙසේ මුහුණ දිය යුතුදැයි ඇයට වැටහුණේ නැත. ප්‍රශ්නයක් කෙසේ හෝ අවසන් වනවාත් සමගම තවත් ප්‍රශ්නයක් පැමිණේ. ඇයට මෙය මහත් ගැටලුවක් වූ නිසාවෙන් ඇය තම පියාගෙන් මේ පිලිබදව විමසීමට තීරණය කලහ.

පියාගෙන් මේ පිලිබඳව විමසූ පසු අරක්කැමියෙක් වූ පියා ඇයව කුස්සිය වෙත රැගෙන ගියේය. ඇයට කිසිවක් නොපවසා භාජන තුනකට ජලය දමා රත් වීමට ඉඩ හැරියේය. ඉන්පසු ඒ එකින් එකට අල ගෙඩියක්, බිත්තරයක් සහ කෝපි ඇට දැමීය.

මේ සියල්ල දෙස නෙත් යොමා සිටි දැරිය බලා සිටියේ තම පියා මේ සිදු කරන්නේ කුමක්දැයි කියාය.

මිනිත්තු කිහිපයකට පමණ පසු උදුන නිවා දැමූ පියා වෙනත් භාජන දෙකකට අල ගෙඩිය හා බිත්තරය දමා කෝප්පයකට කෝපි පානයද දැම්මේය. එසේ දැමූ පසු "දැන් ඔයාට පේන්නේ මොනව ද?" යැයි පියා දියණියගෙන් ඇසීය.

"අල ගෙඩියක් බිත්තරක් කෝපි එකක්" යන්න දියණියගේ ක්ෂණික පිලිතුර විය.

"හොදට ලං වෙලා බලන්න" පියා පැවසුවේය. "අල ගෙඩිය අල්ලලා බලන්න". දියණිය අල ගෙඩිය අල්ලා බැලූ පසු එය හොදින් මෘදුව ඇති බව දැනිණි. බිත්තරය රැගෙන කැඩීමටද පියා ඉන්පසු පැවසුවේය. ඇය එසේ කල විට බිත්තරයේ මධ්‍යය ඝනව ඇති බව දක්නට ලැබුණි. ඉන්පසු කෝපි පානයද තොල ගෑ විට එහි රසය නිසාවෙන් දියණියගේ මුවගට සිනහවක් ද නැගුණි.

"තාත්තේ මොකක් ද මේකෙ තේරුම" දියණිය ඉතා ඕනෑකමින් පියාගෙන් ඇසුවාය.

ඉන්පසු ඔහු මේ සියල්ල පැහැදිලි කලේය. අල ගෙඩිය, බිත්තරය සහ කොපි ඇට එකම තත්ත්ව වලදී විවිධ වූ අයුරින් ප්‍රථිචාර දක්වන ලදි.

අල ගෙඩිය පෙරදී ඉතා ඝනව හා ශක්තිමත්ව තිබූ අතර නටන ජලය හමුවේ එය මෘදු හා දුර්වල විය.

බිත්තරය පහසුවෙන් කැඩෙන බිදෙන සුළු වූ අතර එහි තුනී ඝන තට්ටුව මධ්‍යයේ තිබෙන දියරය ආරක්ෂා කරමින් සිටියේය. නටන ජලය හමුවේ එහි මධ්‍යය ඉතා ඝන විය.

එහෙත් කෝපි ඇට අනෙක් ඒවාට වඩා තරමක් වෙනස් ය. නටන ජලය හමුවේ එය ජලයේ පාට වෙනස් කරමින් අලුතින් දෙයක් නිර්මාණය කලේය.

"මේ අයගෙන් ඔයා කව් ද?" පියා දියණියගෙන් ඇසුවේය. "ප්‍රශ්න කරදර එනකොට ඔයාගෙ ප්‍රතිචාරය කොයි වගේ ද? ඔයා අලගෙඩියක් ද බිත්තරයක් ද එහෙම නැත්තන් කෝපි ඇටයක් ද?"

අඳ ගායකයා

ඉතාලියේ එක්තරා පවුලකට දාව දරුවෙක් ලැබෙන්නට සිටියේය. එහෙත් එම දරුවා ඉපදීමට පෙරම වෛද්‍යවරු පවසා සිටියේ දරුවා විවිධ වූ ආබාධ සහිතව උපත ලබන බවයි. එහෙයින් කලලය ගබ්සා කරන ලෙස වෛද්‍යවරු දෙමව්පියන්ට දැනුම් දුන්හ. එහෙත් දෙමව්පියන් එයට කැමති වූයේ නැත. ඒ අනුව උපතින්ම දෘෂ්‍යාබාධ ඇතුලු ආබාධ රැසක් සමඟින් මෙම දරුවා මෙලොව එළිය දිටීය. වර්තමානය වන විට දැනට ජීවත්වන විශිෂ්ටතම ටෙනර් ගායකයා ලෙස හේ අවිවාදයෙන් පිලිගනියි. සිංහල නොවන ගායකයන් අතුරින් මාගේ ප්‍රියතම ගායකයා ද මොහුයි. මොහු නමින් ඇන්ඩ්‍රෙයා බොචෙලි.

වයස අවුරුදු 12 දී මොහුගේ පෙනීම සම්පූර්ණයෙන්ම නැති විය. එසේ වූයේ පාපන්දු ක්‍රීඩාවේ යෙදෙන විට වූ අනතුරක් නිසාවෙනි.

මොහු තමන්ගේ ඒක පුද්ගල ගී ඇතුලත් ඇල්බම් 15ක් ද විශිෂ්ටතම ගී එකතු ඇල්බම් 3ක් ද ඔපෙරා 9ක් ද සම්පාදනය කරන ලදි. ලොව පුරා මෙම තැටි මිලියන 80කට අධික ප්‍රමාණයක විකිණුම් ලැබුණි. ක්ලැසිකල් සංගීතය ජාත්‍යන්තර ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල ඉහලින් තැබීමට මොහුට හැකියාව ලැබුණි.

1998 වසරේදී ලොව හොදම පුද්ගලයන් පනස් දෙනා අතරටද බොචෙලි එක්විය. 1999 වසරේදී හොදම නව නිර්මාපකයා සදහා වූ ග්‍රැමී සම්මානය සදහා නිර්දේශ විය. බොචෙලි සෙලීන් ඩියෝන් සමග එක්ව ගැයූ 'The Prayer' ගීතය සදහා ගෝල්ඩන් ග්ලෝබ් සම්මානය හිමිවූ අතර එය ඇකඩමි සම්මානය සදහා ද නිර්දේශ විය.

මොහු Sacred Arias නම් තම ඇල්බමය එලිදැක්වීමත් සමග ගිනස් ලෝක වාර්තා පොතටද තම නම ඇතුලත් කරගැනීමට සමත් විය. එනම්, ඇමරිකානු ක්ලැසිකල් ඇල්බම් ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල එකම අවස්ථාවකදී මුල් ස්ථාන ත්‍රිත්වයම හිමි කර ගැනීමෙනි. ඔහුගේ ඇල්බම් හතක්ම බිල්බෝඩ් ශ්‍රේණිගත කිරීම්වල පලමු 10 අතරට පැමිණ තිබේ.

Sacred Arias නම් මොහුගේ ක්ලැසිකල් ඇල්බමය මෙතෙක් වැඩිම විකිණුම් ලැබූ ක්ලැසිකල් ඇල්බමය යි. එමෙන්ම Romanza නම් පොප් ඇල්බමය ඉතාලියේ සියලුම සංගීත අංශ වලින් වැඩිම විකිණුම් ලැබූ ඇල්බමය බවට පත්වූ අතර යුරෝපයේ හා බොහෝ ලතින් ඇමරිකානු රටවල්වල විදේශ සංගීතඥයෙකු ලද වැඩිම විකිණුම් ඇල්බමය බවටද පත් විය.

මෙසේ තව තවත් වාර්තා බොහොමයකට හිමිකම් කියන මොහුට සම්මානද එලෙසම බොහෝ හිමිවිය. මා ක්ලැසිකල් සංගීතය කෙරෙහි වඩාත්ම ඇලුම් කිරීමට පටන් ගත්තේ මොහු නිසා බැවින් මෙම කුඩා සටහන ලිවීමි.

යූ ටියුබ් චැනල් - https://www.youtube.com/user/AndreaBocelliVEVO

ලංකාවේ එක් තැනක පමණක් පිහිටා ඇති මාර්ටෙලෝ බලකොටු

තංගල්ලෙහි පිහිටි බලකොටුවේ සිට මුහුදු වෙරළ අද්දරින් සැතපුම් 25ක් පමණ නැගෙනහිර දෙසින් දකුණු වෙරළ තීරයේ සුවිශේෂී වූ බලකොටුවක් දක්නට ලැබේ. ලංකාවේ කිසිදු ස්ථානයක මෙවන් බලකොටුවක් දක්නට නොලැබේ. හම්බන්තොටෙහි පිහිටි මෙම බලකොටුව ‘මාර්ටෙලෝ කුළුණ’ ක් ලෙස හදුනාගත හැක.

 මෙම මාර්ටෙලෝ කුළුණු සම්ප්‍රදාය නිර්මාණය කලේ බ්‍රිතාන්‍යයන් විසිනි. 1794 වසරේදී මාර්ටෙලෝ තුඩුවෙහි පිහිටි සිලින්ඩරාකාර ප්‍රංශ බලකොටුවකට බ්‍රිතාන්‍ය නාවික හමුදා ප්‍රහාර එල්ල කරන ලදි. එහෙත් අපේක්ෂිත අයුරින් එම බලකොටුවට අලාභ හානි සිදු කල නොහැකි විය. එම ප්‍රංශ බලකොටුවේ සිට බ්‍රිතාන්‍ය නාවික හමුදාවට ප්‍රතිප්‍රහාර එල්ල කල ප්‍රංශ ජාතිකයන් බ්‍රිත්‍යාන්‍යන්ට අති විශාල අලාභ හානි අත්කර දීමට සමත් විය. බ්‍රිතාන්‍ය පාබල සේනා මෙම බලකොටුව අල්ලාගත් පසු එය දැඩි අධීක්ෂණයකට ලක් කලේය.

 බ්‍රිතාන්‍ය ජාතිකයන් මාර්ටෙලෝ හිදී අත්කරගත් අවාසිදායක තත්ත්වයෙන් පාඩමක් උගෙන එංගලන්තයේ ගිණිකොණ දිග වෙරළ තීරයේ එවැනි බලකොටු වැලක් ඉදිකර ගත්හ. එසේ සිදු කලේ නැපෝලියන්ගේ ආක්‍රමණයන්ගෙන් වැලකීමටයි. පසුව ඔවුන් ලන්දේසීන්ගෙන් අත්පත් කරගත් ප්‍රදේශ වල මෙවැනි බලකොටු තුනක් ඉදිකරන ලදි. ඉන් දෙකක් කේප් හිද එකක් ලංකාවෙ ද ඉදි කලේය. සිමන්ස් ටවුන් හි ඇති බලකොටුව හම්බන්තොට හි ඇති මාර්ටෙලෝ බලකොටුවෙ හි නිවුන් සහෝදරයෙක් වැන්න.

ලංකාවේ හම්බන්තොටෙහි ඉදිකල මෙම බලකොටුවෙහි වැදගත්ම කාර්යභාරය වූයේ ලුණු ලේවා වලටත්, දකුණු පළාතේ කුරුඳු වැවෙන වන ගහනයට පිවිසෙන මාර්ග වලට රැකවරණය සැලසීමත් ය.

මෙම බලකොටුව ඉදිවූයේ 1796 වසරට සුළු කලකට පසුවයි. ප්‍රතිප්‍රහාරක මුරපොළවල් වලින් සමන්විත බලකොටුවක ආරක්ෂාව නොලද එකම මුහුදු බොක්ක හම්බන්තොට වීම නිසා සතුරු සේනාවලට එම ස්ථානයට නිරුපද්‍රිතව ගොඩ බැසිය හැකි විය. මේ හේතුවෙන් සෑම දිශාවකටම කරකැවිය හැකි කාලතුවක්කු මුදුන් තලයෙහි අටවා මෙම හම්බන්තොට බලකොටුව ඉදි කරන ලදි. මෙම බලකොටුවෙහි රැඳවිය හැකි වූයේ තිස් දෙනෙකි. උපරිම පනස් දෙනෙකි. ලන්දේසි පෙරදිග ඉන්දියා සමාගම (VOC) තමන්ට නැතිවූ බලය නැවත අත්පත් කරගැනීමට විනා නැවත ක්‍රියාත්මක වේ යැයි සිතූ නිසා මෙවැනි ආකාරයේ බලකොටු ඉන්දියාවට සහ ලංකාවට හිමි විය.

 මෙම කුළුණ අඩි 25 ක් පමණ උසකින්ද අඩි 40ක් පමණ විශ්කම්භයකින්ද යුක්ත වේ. මෙය දෙමහල් ය. බලකොටුව තුලට යාමට ඇති දොරටුව ඇත්තේ උඩු මහලේ ය. අවශ්‍ය වූ විටෙක ඉනිමගක් ඔස්සේ එයට ඇතුලු විය හැක. මෙය මෙම බලකොටුවේ සුවිශේෂී අංගයකි.

මෙහි පවුර වටා කාලතුවක්කු වලින් පහර දීමට කවුළු පිහිටා තිබේ. යට මහලේ කවුළු දෙකක් අතර පරතරය තුල උඩු මහලේ කවුළුව පිහිටා තිබෙන අතර උඩු මහලේ කවුළුව යට මහලේ කවුළුවට සාපේක්ෂව විශාල වේ. බිත්ති ශක්තිමත් ගලින් බැඳ තිබෙන අතර හුණු බදාමයකින් කපරාරු කර ඇති අතර එය ඍජුය.

මෙම බලකොටුව මැද ගලින් බැඳි ශක්තිමත් කණුවක් තිබේ. එය පිහිටා ඇත්තේ බිත්තිය මුදුනට හේත්තු වන දේ ගලින් බැඳි පියස්ස දරා සිටීමටයි. මහල් දෙක සම්බන්ධ කිරීම උදෙසා බිත්තියට වැද්දූ පියගැට පෙළක් තිබේ. ඇතුලට වාතාශ්‍රය අවම වීම හා තෙත් සහිත වීම මාර්ටෙලෝ බලකොටු වලට පොදු කරුණකි. දැවමය කොටස් පහසුවෙන් දිරා වැටෙන්නට වීම සාමාන්‍යයි. අවසානයේ කෙසේ හෝ 1803 වසරේදී සිංහල හමුදා මෙම හම්බන්තොට පිහිටි මාර්ටෙලෝ බලකොටුව වටලා අල්ලා ගත්හ.

රුක්මණී දේවියගේ මරණය හා ඊට පසු

හෙළයේ ගීත කෝකිලාවිය යන විරුදාවලිය ලත් රුක්මනී දේවි, රුක්මනී වසුන්දරා නොහොත් ඩේසි රාසම්මා ඩැනියල් පිලිබඳව පවසනවානම් බොහෝ දේ ඇත. මාගේ ප්‍රියතම ගායිකාව ඈ වන නිසා ඇය පිලිබදව මා තොරතුරු සොයන්නේ වෙහෙසකින් තොරවයි.  එහෙත් මෙම කුඩා සටහන ඒ සදහා නොවේ.

රුක්මනී දේවිය මියයන්නේ මාතර උයන්වත්තේ පැවති සංගීත උත්සවයකට සහභාගි වී  තම නිවස කරා එන විට ජා ඇල තුඩැල්ල ප්‍රදේශයේදී බවුසරයකට හැප්පීමෙනි. ඒ 1978 වසරේදී. අනතුර සිදුවූ අවස්ථාවේ ඇයව වාහනයෙන් ඉවතට ගැනීමට දොර කැඩීමට සිදුවූ බවත් එසේ කැඩීමේදී අත ලිස්සා අලවංගුව රුක්මනීගේ පපුව පෙදෙසට වැදුනු බවත් ඒ හේතුවෙන් රුක්මනී මියගිය බවට ගමේ එකල රාවයක් පැතිර තිබුණි. එම අනතුර සිදුවූ අවස්ථාවේදී මාගේ සීයා එම ස්ථානයේ සිටි බැවින් ඔහු පවසන්නේද එය එසේ වූ බවයි. එමනිසා මට මෙය රාවයකට එහා ගිය දෙයකි.

ඇය මියගිය පසු ඇයව සිහිවීම නිමිත්තෙන් අනතුර සිදුවූ ස්ථානයේ සුදු වර්ණයෙන් ඇගේ පිලිරුවක් ස්ථාපනය කරන ලදි. පිලිරුව ස්ථාපනය කරන ලද්දේ වර්තමානයේ එය තිබෙන ස්ථානයේ නොවේ. අනතුර සිදු වූයේ තුඩැල්ල පල්ලියට අසල ගම මැද පාර ඉදිරිපිටයි.

පිලිමය ස්ථාපනය කිරීමෙන් අනතුරුව එම ස්ථානයේ අනතුරු බොහොමයක් සිදු විය. අවම වශයෙන් වසරකට මිනිසුන් හතර පස් දෙනෙකු හෝ ඊට වැඩි ප්‍රමාණයක් එම ස්ථානයේදී මරු වැළද ගත්තෝය. ගමේ රාවයක් පැතිර ගියේ මෙම අනතුරු සිදු වන්නේ රුක්මනී දේවියගේ අවතාරයක් නිසා බවයි. මේ හේතුවෙන් අනතුරක් සිදුවන සෑම අවස්ථාවකටම පසු ගමේ උදවිය සුදු පැහැති රුක්මනී දේවියගේ පිලිමය කළු තෙල් වලින් නාවන්නට විය. ඉන්පසු අදාල බලදරීන් පැමිණ ඒවා සුද්ද පවිත්‍ර කලේ ගමේ උදවියගේ හා රුක්මනී දේවියගේ මව්පියන් ශ්‍රද්ධා සිතින් මතක් කරමිනි.

පසුව රුක්මනී දේවියගේ පිලිරුව තිබෙන ස්ථානය වෙනස් කිරීමට ඔවුනට සිදු විය. ඒ අනුව වර්තමානයේ පිලිරුව තිබෙන කනුවන හන්දියට පිලිරුව රැගෙන යන ලදි.

එසේ රැගෙන ගිය පසු අනතුරු අඩු වීමට පටන්ගත්තේය. වර්තමානයේ නම් අනතුරු අසන්නටවත් නැති තරම්. අනතුරු අඩු වූයේ පෙර පිලිමය තිබූ ස්ථානයේ වංගුවක් කෙලින් කල බැවිනි. එසේ වංගුව කෙලින් කිරීමට පාර පළල් කල බැවින් අනතුරු බොහොමයක් අඩු විය. රුක්මනී දේවියගේ අවතාර කතා බොහොමයකට මුල පිරූ මෙය අවසන් කලේ වංගුව කෙලින් කිරීමෙනි.

මෙම 'ආදරය නිසා' ගීතය අසන්නට ඉල්ලීමක්ද කරමින් මෙම කෙටි සටහනට තිත තබමි. - https://youtu.be/aj3kxCwVNdY

අලියා සහ ලණුව සමඟ තවත් කතා

ඔටු මවක් තම දරුවා සමග ගසක් යට වාඩි වී සිටියි.

 "ඇයි අම්මේ ඔටුවන්ට මොල්ලි තියෙන්නේ?" දරුවා තම මවගෙන් ඉතා ඕනෑකමින් ඇසීය.

මව තරමක් කල්පනා කර පිලිතුරු දෙමින් "අපේ මොල්ලි වල තමා වතුර ගබඩා කරන්නේ. අපි කාන්තාරෙ ඉන්නකොට අඩු වතුර ප්‍රමාණයක් නිසා තියෙන්නේ අපිට ඒ වතුර අවශ්‍ය වෙලාවට පාවිච්චි කරන්න පුලුවන් " යැයි පැවසීය.

දරුවා තවත් මොහොතක් කල්පනා කර " හොදයි... ඇයි එහෙනන් අපේ කකුල් දිගට රවුමට තියෙන්නේ?" යැයි නැවත ප්‍රශ්න කලේය.

"අපිට කාන්තාරෙ ඇවිදින්න පහසුවෙන්නයි එහෙම පිහිටලා තියෙන්නේ."

දරුවා සුසුමක් හෙලා, තවත් කල්පනා කර තම මවගෙන් නැවතත් ප්‍රශ්න කලේය. "අම්මේ, එතකොට ඇයි අපේ ඇස් පිහාටු මෙච්චර ඝනකමට හා දිගට තියෙන්නේ? මම ඇවිදිද්දි වෙලාවකට මේ ඇස් පිහාටු මගේ මග හරස් කරනවනේ..."

"අපි කාන්තාරෙ ඇවිදිනකොට, සුළඟ නිසා අපේ ඇස් වලට එන වැලි වලින් ඇස් ආරක්ෂා කරගන්නයි ඒවා එහෙම පිහිටලා තියෙන්නෙ."

දරුවා පෙරටත් වඩා සිතමින්, අවසානයේ "හරි එහෙනන්, අපිට මොල්ලි තියෙන්නේ කාන්තාරෙදි වතුර ගන්න, අපේ කකුල් මේ විදිහට තියෙන්නේ කාන්තාරෙ ඇවිදින්න, අපේ ඇස් පිහාටු මෙච්චර ඝනකම් වෙලා තියෙන්නේ කාන්තාරෙ වැලි වලින් බේරෙන්න නම්, මොන එහෙකටද අපි මේ කූඩුවක් ඇතුලෙ ඉන්නෙ...?" මවගෙන් ප්‍රශ්න කලේය.

මෙයින් එලිපිටින් අපට උගන්වන පාඩමට අමතරව ඇතුලතින්ද අපට පාඩමක් උගන්වයි. අපට අපගේ හැකියාවන්ගෙන් ප්‍රයෝජන ලබා ගැනීමට නම් අප නිසි තැන නිසි වෙලාවට සිටිය යුතුයි. එසේ නොවන විට අපගේ හැකියාවන්ගෙන් අන් අයට තියා අපටවත් ප්‍රයෝජනයක් නොමැත.

සැ.යු. ඉහතදී ඔටුවාගේ මොල්ලියේ වතුර තිබේ යැයි සදහන් කර තිබුනද සැබෑවටම ඔටුවාගේ මොල්ලියේ ඇත්තේ මේදයයි. ඔටු මව එසේ පැවසීමට හේතු වූයේ ඈ වැස්ස නිසා විද්‍යාව පාඩම වෙලේ පන්තියේ නොසිටි නිසාවෙන් බව සලකන්න.

-----------------------------------------------------------------------------------------

"තාත්තේ අර බලන්නකෝ ගස් පිටිපස්සට යනවා"

 වයස අවු. 24ක පිරිමි ලමයෙක් තම පියාට කෑ ගසමින් පැවසීය.

 පියා සිනාසුන අතර ඒ අසල සිටි තරුණ යුවලක් මේ තරුණයා දෙස බලා මෙය ඔහුගේ වයසට තරම් දෙයක් නොවන බව මුහුණෙන් ඉඟි පල කළෝය. එනමුත් පෙරකී දරුවා නැවතත්,

"තාත්තේ අර බලන්න වළාකුළු අපිත් එක්කම යනවා"

 මෙය ඉවසා සිටිය නොහැකි වූ යුවල වයෝවෘද්ධ පුද්ගලයා අමතමින් "ඔයා ඔයාගෙ ලමයව හොඳ දොස්තර කෙනෙක්ට පෙන්නුවොත් නරකද?" යැයි විමසීය.

"අපි මේ ඉස්පිරිතාලෙ ඉදන් එන ගමන්. මගේ පුතා ඉපදුන දා ඉඳන් අන්ධයි. අදයි එයාට ඇහැක් ලැබුනේ" යන්න පියාගේ පිලිතුරයි.

 මේ ලෝකයේ සිටින සියලුම දෙනාට තමන්ටම කියා විශේෂිත වූ කතාවක් ඇත. එමනිසා කිසිවෙකුව හොදට දැන අඳුනගන්නා තෙක් විනිශ්චය නොකරන්න.

--------------------------------------------------------------------------------

 එක්තරා පුද්ගලයෙක් අලින් රැකබලාගන්නා ස්ථානයක් අසලින් යන විට එක්තරා විශේෂ දෙයක් නෙත ගැටුණි. එනම් එම අලින් දම්වැල් වලින් බැඳ තබා හෝ කූඩුවක දමා නොමැති බවයි. ඔවුන් පැනයාම වැලැක්වීම සදහා එම අලින්ගේ එක් කකුලක් පමණක් කුඩා ලණුවකට ගැටගසා ඇති බව දැකීමෙන් ඔහු පුදුමයට පත්විය.

 එම අලින්ට මෙම කුඩා ලණුව එක් ක්ෂණයෙන් කඩා දමා එතැනින් පැනයාමට ඉතා පහසු වූවත් එම අලින් තමාව ගැටගසා ඇති කුඩා ලණුව කඩා දැමීමට උත්සහයක්වත් ගත්තේ නැත.

 මෙයින් ඉතා කුතුහලයට පත් පුද්ගලයා අසල සිටි අලින් රැකබලාගන්නාගෙන් මෙයට හේතුව විමසා සිටියේ ය.

 ඔවුන් කුඩා අවධියේ දී පැනයාම වැලැක්වීම සදහාද භාවිතා කලේ ඔවැනිම ප්‍රමාණයේ ලණුවකි. එකල ඔවුන්ට එම ලණුව කඩා පැන යා නොහැකි ප්‍රමාණයට ලණුව ශක්තිමත් විය. ඔවුන් ක්‍රමක්‍රමයෙන් වැඩෙත්ම මෙම ලණුව කඩා දමා යා නොහැකි යන සිතුවිල්ල ඔවුන් විශ්වාස කරයි. ඔවුන් විශ්වාස කරන්නේ එම ලණුවට ඔවුන්ව දැනටත් ඇදබැඳ තබා ගත හැකි ලෙසයි. මෙලෙස අලින් රැකබලාගන්නා එම පුද්ගලයාට හේතුව පැහැදිලි කර දුන්නේය.

 අපගේ ජීවිතත් මෙවැනියි. කුඩා කල සිට අපගේ මනසට බලහත්කාරයෙන් හෝ නිරායාසයෙන් ඇතුල් වූ ඇතැම් විශ්වාස අපගේ දියුණුව අඩාල කරයි. තමන් ජීවත්වන සමස්ථ සමාජයම යම් විශ්වාසයක එල්බගෙන සිටී නම් තමුන් එම විශ්වාසය පිලිබඳ සිහි නුවණින් සොයා බලා එය අර්ථ විරහිත විශ්වාසයක් නම් සමස්ථ සමාජයම තනි මතයක සිටින විට එයට විරුද්ධ මතයක් දැරීමට බිය නොවන්න.

සංගීත රසයෙන් ශ්‍රාවක සිත් සුවපත් කල මර්වින් පෙරේරා

සුප්‍රකට නැටුම් හා සංගීත ගුරුවරයෙක් වූ ටී. හර්මන් පෙරේරා තම වැඩිමහල් පුත්‍රයාට සංගීතය ඉගැන්වූයේ නැත. ඒ සදහා ඔහුව වෙනත් ගුරුවරයෙකු වෙත යොමු කළේය. වසර හතලිහකට අධික කාලයක් ලාංකීය හදවත් සංගීතයෙන් පිනවූ මොහු නමින් තුසේපෙරේරා ලියනරාලලාගේ මර්වින් ඇලෝසියස් පෙරේරා නම් වේ.

පියා පල්ලියේ සංගීත කටයුතු වල යෙදී සිටි බැවින් ඔහු සිය පුතු මර්වින්ව පල්ලියේ ගීතිකා කණ්ඩායමට බැන්දුවේය. හේ වාදනයට හුරුවූ පලමු සංගීත භාණ්ඩය වූයේ වයලීනයයි. ඒ පියාගෙ වයලීනය අත පත ගෑමෙනි.

මූලික අධ්‍යාපනය පාසල් දෙකකින් ලත් මොහු ඉන්පසු රජයේ ලලිත කලා ආයතනයට බැදුනේය. මොහු එයට බැදුනු වසරේදීම එයට වික්ටර් රත්නායක, සරත් දසනායක සහ විජේරත්න රණතුංග යන අයද එක්විය. වින්සන්ට් ප්‍රේමසිරි එයට බැදුනේ වසරකට පෙරයි. මොවුන් ඉතා හොද මිතුරන් වූ අතර මෙකලම වලානේ තිබූ ෂෙල්ටන් ප්‍රේමරත්නගේ සංගීත පන්තියටත් මොවුන් සහභාගි විය.

පසු කලෙක මෙම මිතුරන්ට අමරසිරි පීරිස්, සෝමපාල රත්නායක, ගුණදාස කපුගේ සහ සේන වීරසේකර යන අයද එක්විය.

මර්වින් පෙරේරාගේ පලමු ගුරු පත්වීම ලැබුනේ අම්පාරේ දුෂ්කර පාසලක් වූ රජ්ගම විද්‍යාලයටයි. අම්පාරට යාමට ප්‍රථම තිලකසිරි ප්‍රනාන්දු ලබාදුන් ගිටාරය රැගෙන පාසල නිමවී හවස් යාමයේ මර්වින් තනු මවන්නට විය. වික්ටර් රත්නායකගේ මුල්ම සරල ගී වැඩසටහන පැමිණියේ මෙකලයි. මර්වින් අම්පාරෙදී මැවූ තනුවක් ලබාගෙන වික්ටර් රත්නායක 'සෝක සැනසුම් වේදනාවන්' ගීතය එයට ගායනා කලේය. දෙවෙනි වැඩසටහනද තනුවක් මර්වින් ලබා දුන්නේය. එය 'පාවේ වලා ඈත කදු බලා' ගීතයයි. මෙසේ මිල්ටන් මල්ලවාරච්චිත් මර්වින්ගෙන් තනු ඉල්ලා ගත්තේය. 'මා නෙත් කැදැල්ලේ' හා 'ලොව සැතපෙන යාමේ' එයින් දෙකකි.

මර්වින් පෙරේරා ගායකයෙකු ලෙස පෙනී සිටියේ 'සඳ මිදුලට එනවා' ගීතය සමගිනි. එහෙත් සතියක්වත් යාමට පෙර කවුරුන් හෝ විසින් එම ගී තැටිය වාදනයට ගත නොහැකි වන සේ සූරා තබන ලදි. වාසනාවකට මෙන් ප්‍රේමකීර්ති ද අල්විස් මෙම ගීතයේ අමතර පිටපතක් නිකුත් කරවාගෙන තිබූ බැවින් ගීතය යටපත් නොවීය. දෙවෙනි ගීතය ලෙස එලිදැක්වුනු 'ඔබ දේදුන්න ආකාසයේ' ගීතයටත් වූයේ මෙවැනිම දෙයකි. එනමුත් එහිද අමතර පිටපතක් තිබූ බැවින් ගීතය යටපත් කිරීමට නොහැකි විය.

අම්පාරේ විද්‍යාලයේ සිට කැලණියේ ධර්මාලෝක විද්‍යාලයටත් ඉන්පසු වෙදමුල්ලේ විද්‍යාලයටත් පසුව කැලණිය ගුරුකුල විද්‍යාලයටත් මාරුවීම් ලැබුණි. ලයිලි ගොඩ්රිජ් නම් ප්‍රවීණ ඉංග්‍රීසි සංගීතවේදියා මර්වින් සිල්වාගේ කටහඬ පාලනයට විශේෂ අභ්‍යාස ලබාදී මොහුව තවත් මුවහත් කලේය.

මර්වින් පෙරේරා ඉන්දියාවට ගොස් සංගීතය හැදෑරුවේ නැති අතර එමනිසා ඔහු ඒ පිලිබඳව බොහෝ සතුටු වෙයි. ඔහු පවසන්නේ එසේ ඉගෙනගත්තානම් ඔහුගේ නිර්මාණ කුසලතාව මොට වීමට ඉඩ තිබූ බවයි. මර්වින් පෙරේරා තම එකදු තනුවක්වත් ඉන්දියානු රාගධාරී සංගීතය මත පිහිටා නිර්මාණය කර නැත.

නන්දා මාලිනීගේ ගීත විසි පහකට අධික සංඛ්‍යාවක් සංගීතවත් කල මොහු ලංකාවේ මුල්  ටෙලි නාට්‍යයන්ගෙන් එකක්  වූ 'ළා හිරු දහසක්' සංගීතවත් කළේය. 1971 වසරේදී ඔහු ගුවන් විදුලියට නිර්මාණය කල නිර්මාණ රැසක් විනාශ වූයේ ඛේදනීය ලෙසයි. මන්ද 71 කැරැල්ලේ අතඩංගුවට පත් සැකකරුවන්ගේ සක්ෂි සටහන් කිරීමට එම ගී පටි යොදාගත් බැවිනි.

ආදරේ රන් බිඟුන්, පබසර රන් පබළු, ආදරේ රන් බිඟුන්, සුවදැති කුසුමක, රන් මීවිත පුරවා ආදී ගීත ප්‍රේක්ෂක සිත් සැනසූ ගීත කිහිපයකි.  ඔහුගේ ගී අතරින් මා වඩාත් ප්‍රිය කරන ගීයක් වන 'මේ නගරය' ගීතයේ පදවැල් සමගින් මෙතැනින් නවතිමි.

මේ නගරය මා ඔබ මුණ ගැසුණු නගරයයි
මේ නගරය මා ඔබ වෙන් කෙරුණු නගරයයි

වැව් ඉවුරේ දිය රළ පෙර සේම නැගෙනවා
නුග ගස් පෙළ අප නැතිවත් තව දළු ලනවා
සරසවි බිම කඳු රැල්ලෙන් එතෙර පෙනෙනවා
ඔබත් එක්ක ආයෙත් එහි යන්න හිතෙනවා

ඔබ අත ගෙන ගිය වීදියෙ ඈ හා යනවා
සිඟිති පුතා අතැඟිල්ලක එල්ලී එනවා
ඒ කාලේ පැතූ පැතුම් යළි සිහි වෙනවා
ජීවිතයම හීනයෙකැයි කියා සිතෙනවා

[දෙසැම්බර් 7 වනදාට මර්වින් පෙරේරා නම් මහා සංගීතවේදියා අප අතරින් සමුගෙන වසර 9ක් පිරීම නිමිත්තෙන් මෙම සටහන තබන ලදි]

ශ්‍රේෂ්ඨ යතිවරයාණෝ - වර්තමාන දලයි ලාමා තුමාගේ ජීවිත කතාව [2 කොටස]

 මෙම සියලුම පරීක්ෂණ වලින් සනාථ වූයේ ඔවුන් දලයි ලාමාගේ පුනරුප්පත්තිය සොයාගත් බවයි. එමනිසා මෙම සුබ ආරංචිය ඔවුන් විදුලි පණිවිඩයක් මාර්ගයෙන් ලාෂා නුවරට යැවූහ. එනමුත් ටිබෙට් හි පැවතියේ ලාෂා නුවර සිට ඉන්දියාව වන තෙක් එකම විදුලි පණිවිඩ මාර්ගයකි. එහෙයින් විදුලි පණිවිඩය රහස් සංඥා භාවිතා කරමින් චීනයට යවා එයින් ඉන්දියාවට යවා අවසානයේ ලාෂා නුවරට යවන ලදි. නුවරින් ප්‍රති පිලිතුර ලෙස ලැබුනේ හැකි ඉක්මනින් දරුවාව රැගෙන එන ලෙසයි.

දරුවා පදිංචිව සිටි පෙදෙස, එනම් ටිබෙටයේ ඊසාන දිග පෙදෙස මෙකල අයත්ව තිබුනේ චීනයටයි. එහෙයින් මේ පිලිබඳව චීන ආණ්ඩුකාරවරයා සමග පලමුකොට සාකච්ඡා කල යුතු විය. එමනිසා ලාමාවරු ඔහු හමුවට පැමිණ දලයි ලාමාගේ පුනරුප්පත්තිය අවසාන වශයෙන් සොයාගත් බව නොකියා පුනරුප්පත්තිය සදහා තෝරාගත් ලමයින් ලාෂා නුවරට රැගෙන යා යුතු බව පැවසීය.

මව පියා හා වැඩිමහල් සහෝදරයා සමග

මුස්ලිම් අයෙකු වූ මෙම තානාපතිවරයා මෙම ලමයින්ව තමන් විසින්ම පරීක්ෂණයට ලක් කල යුතු බව පවසා තෝරාගත් සෑම ලමයාටම රසකැවිලි පෙට්ටිය බැගින් ලබා දුන්නේය. සමහර ලමයි රසකැවිලි බොහොමයක් අතට ගත් අතර සමහර ලමයින් රසකැවිලි ගැනීමට බිය වූහ. සැබෑ පුනරුප්පත්තිය ලැබූ ලමයා අතට ගත්තේ එක රසකැවිල්ලක් පමණි. මෙයින් සහ තවත් ප්‍රශ්න් කිරීම් වලින් පසු ඔහු සැබෑ ලෙසම පුනරුප්පත්තිය ලැබූ දරුවාව නිවැරදිව නිගමනය කලේය. ඔහු අවසානයේ , අනෙක් දරුවන්ව පිටත් කර නිවැරදිව තෝරාගත් දරුවාව ඔහුගේ වැඩිමහල් සහෝදරයා ඉගෙනුම් ලබන කුම්බුම් විහාරස්ථානයේ දෙමව්පියන් සමඟ නතර කරන ලෙස අණ කලේය.

දරුවාව රැගෙන යනවානම් ටිබෙට් රජය ඩොලර් ලක්ෂයක මුදලක් ගෙවිය යුතු බව හේ පැවසීය. ඔහුට එසේ කිරීමට බලයක් නොමැති වුවත් ලාමාවරුන් එම මුදල ඔහුට ගෙවීය. එහෙත් නැවතත් ඔහු ලක්ෂ තුනක මුදලක් ඉල්ලා සිටියේය. එවිට ලාමාවරු පවසා සිටියේ තවත් පලාත්වලින් දලයි ලාමාගේ පුනරුප්පත්තිය ලෙස සැක කරන ලමයින්ව රැගෙන එන බව ය. මන්ද මෙහි සිටින්නේ සැබෑ දරුවා බව පැවසුවහොත් මෙම කර්තව්‍යය තව තවත් අමාරු වන බැවිනි. 1939 වසරේදී මැද භාගයේදී දරුවාගේ ගමන ආරම්භ කල යුතු විය. එහෙත් ලාමාවරුන්ට මෙම තුන්ලක්ෂයක මුදලින් කොටසක් සොයාගත නොහැකි විය. වාසනාවකට මෙන් මක්කම වන්දනාවේ යන මුස්ලිම් නඩයක් තම ගමනට ලාෂා නුවරද එක්කර තිබූ බැවින් ලාමාවරුන්ට ඉතිරි මුදල ලබා දුන්නෝය.  

වයස අවුලක් හතරේදී

මේ අනුව දරුවාගේ හතරවෙන උපන් දිනයෙන් සතියකට පසු ලාෂා නුවර වෙත ගමන ඇරඹීය. මේ සදහා මාස තුනකට අධික කාලයක් ගත විය. දෙමව්පියන් විසින් තමන්ගේ දරුවා දලයි ලාමාගේ පුනරුප්පත්තිය ලෙස දැනගත්තේ මෙම ගමන අතරතුරයි. එතෙක් ඔවුන් දැන සිටියේ ඔහු ලාමාවරයෙක්ගේ පුනරුප්පත්තියක් බව පමණි.

ගමනේ මාස තුනකට පමණ පසු තුටොප්චු ගංගාව අසලදී කුඩා දරුවාට පලමුවෙන් ජේෂ්ඨ ලාමාවරුන් හමුවිය. එතැන් සිට ලාෂා නුවර නොහොත් තහනම් නගරයට යාමට දින පහලොවක් ගත විය. එම ගමන උත්සවශ්‍රීයෙන් වුවකි. ලාෂා නුවරට පැමිණි පසු උත්සව හා යාච්ඥා පවත්වා වයස අවුරුදු හතර හමාරක වයසැති කුඩා දරුවාව ටිබෙටයේ රාජ්‍ය පාලකයා වශයෙන්ද සංඝරාජවරයා වශයෙන්ද දහහතර වැනි දලයි ලාමා ලෙස පිලිගනු ලැබීය.
 
මූලාශ්‍ර:
1)තිබ්බතයේ බෞද්ධ මානව සංහාරය - ජස්ටින් විජයවර්ධන
2) https://en.m.wikipedia.org/wiki/Dalai_Lama
3) https://en.m.wikipedia.org/wiki/13th_Dalai_Lama
4) https://en.m.wikipedia.org/wiki/14th_Dalai_Lama

ශ්‍රේෂ්ඨ යතිවරයාණෝ - වර්තමාන දලයි ලාමා තුමාගේ ජීවිත කතාව [1 කොටස]

ටිබෙට් වැසියන් 1933 වසර හදුන්වන්නේ දියකුරුළු වර්ෂය ලෙසයි. තුප්තොර ජියොත්සො නම් දහතුන්වන දලයි ලාමා තුමා මියගියේ මෙම වසරේදීය. මෙම පුවත ටිබෙට් වැසියන්ට ඉතා ශෝකජනක පුවතක් විය. දහතුන්වන දලයි ලාමා තුමා මියගිය පසු ඔහුගේ පුනරුප්පත්තිය සෙවීම සදහා වහා කටයුතු කරන ලදි. එසේ වූයේ සෑම දලයි ලාමා වරයෙක් ම ඊට පෙර සිටි දලයි ලාමාවරුන්ගේ පුනරුප්පත්තියක් වූ බැවිනි.

13 වන දලයි ලාමා තුමා

මෙහිදී ප්‍රථමයෙන්ම සිදු කල කාර්යය වූයේ පුනරුප්පත්තිය ලැබූ ළඳරුවා තෝරාගෙන ඔහු වැඩි වයසට එළඹෙන තුරු රාජ්‍ය පාලනය කිරීම සදහා සුදුසු යුවරාජ ලාමා වරයෙක් පත් කර ගැනීමයි. මෙය ජාතික මණ්ඩලය විසින් සිදු කරන ලදි. රාජ්‍ය මණ්ඩලයේ දිවැස් කීමේ තලතුනා ලාමාවරුන් විසින් මෙම පුනරුප්පත්තිය කොතැනක සිදු වූවා දැයි සොයා බැලීම ඊළඟ කර්තව්‍යයි.

මේ අනුව දලයි ලාමා තුමා මියගිය පසු උන්වහන්සේගේ සිරුර සිහසුනක වාඩිවී සිටින ආකාරයකට සකසා ලාෂා නුවර උන්වහන්සේගේ ගිම්හාන මාලිගය වන නොර්බුලිංකා ප්‍රාසාදයෙහි දකුණට මුහුණලා සිටින සේ තබන ලදි. දවස් කිහිපයකට පසු දැකගත හැකි වූයේ උන්වහන්සේගේ මුහුණ පෙරදිග දෙසට හැරී තිබෙන බවයි. ශරීරය තිබූ ශුද්ධ ස්ථානයේ ඊසාන දෙසින් තාරකාවක හැඩය ගත් හත්තක් හදිස්සියේ හටගත්තේ මේ අවධියේය. මේවායින් හා තව තවත් සලකුණු වලින් ගම්‍ය වූයේ දලයි ලාමාගේ නව උපත සෙවිය යුතු දිශාවයි.

13 වන දලයි ලාමා තුමා අවසාන කාලයේදී

1935 එනම් වනවරාහ වර්ෂයේදී යුවරාජ ලාමා ලාෂා නුවරට ගිණිකොණ දෙසින් සැතපුම් අනූවක් පමණ ඈතින් පිහිටි ඡොබොර්ගයාලි නම් ස්ථානයේ වන ලහමෝයි ලට්සො නම් ශුද්ධ විල කරා ගියේය. ඒ මෙම විල මගින් අනාගතය පිලිබඳ දර්ශනයන් දැකිය හැකි බව ටෙබෙට් ජනයා විශ්වාස කල නිසාවෙනි. දින කිහිපයක් එහි භාවනා කරමින් සිටි යුවරාජ ලාමා තුමාට දැකගත හැකි වූයේ 'අ,ක,ම' යන අකුරු තුන ද පච්ච ගලින් හා රන් වලින් තනන ලද පියස්සක් ඇති විහාරස්ථානයක් හා පච්ච උළුකැට සහිත පියස්සකින් යුතු නිවසක් ය. මෙම දර්ශනය පිලිබඳ විස්තරය කිසිවකු දැන නොගැනීම උදෙසා එහි සම්පූර්ණ විස්තරයක් ලියා එය රහසිගතව ආරක්ෂා කලේය. ඉන්පසු යුවරාජ ලාමා ද අනෙක් ඉහළ පෙළේ ලාමාවරුන් ද උත්සහ කලේ මෙම දර්ශනයෙන් දුටු ස්ථානය සොයා ගැනීමටයි.

ලහමෝයි ලට්සො විල

ශීත කාලයේදී දෙඛාම් ප්‍රදේශයට මෙම ලාමාවරුන් පැමිණි විටදී ඔවුන්ට කුම්බුම් විහාරස්ථානය දැනගත හැකි විය. එය දර්ශයයේ දුටු ආකාරයේ එකක්ම විය. එහි තක්සේර් ගමේදී පච්ච උළුකැට යෙදූ නිවසද දක්නට හැකි විය. එම නිවසට යාමට පෙර කණ්ඩායමේ නායකයා මෙම නිවසේ දරුවන් සිටින්නේදැයි සොයා බැලීය. එවිට ඔවුන්ට සොයාගත හැකි වූයේ අවුරුදු දෙකක් පමණ වයසැති දරුවෙක් එහි සිටින බවයි.

වර්තමාන දලයි ලාමා තුමා කුඩා කල ජීවත් වූ නිවස

මේ අනුව පෙර කණ්ඩායමෙන් දෙදෙනෙක්, සේවකයෙක් හා මගපෙන්වීම සදහා ප්‍රදේශවාසී නිලදාරීන් දෙදෙනෙක් එම නිවස කරා ගියේය. එහි යන විට සැබෑ නායකයා වූ ලාමාවරයා සේවකයෙක් මෙන් වෙස් වලාගෙන සිටි අතර උන්වහන්සේ කිවුත් සාං රින් පොකේ නම් විය. නායකයා ලෙස වෙස්වලාගත්තේ ලොසාං තිසෙවොං නම් නිළදාරියෙකි. නිවසට ඇතුළු වූ විට එහි මව හා පියා වෙස්වලාගත් නායකයා සැබෑ නායකයා ලෙස වරදවා හැදින නිවස තුලට පිලිගත්තේය. අනෙක් අය සේවකයන් සිටිනා තැනට යාමට විය. සැබෑ ලාමා වරයාට පලමු වතාවට කුඩා දරුවාව දැකගත හැකි වූයේ මේ අවස්ථාවාදීයි. එම ලාමා තුමා දුටු විගස, දරුවා ලාමා තුමා වෙත පැමිණ උකුලේ වාඩි විය. බැටළු හම් වලින් සාදනු ලැබූ වස්ත්‍රයකින් සේවකයෙක් මෙන් ලාමාවරයා සැරසී සිටි නමුත් ඔහු පැලැද සිටියේ දහතුන්වන දලයි ලාමා තුමා භාවිතා කල නා ගුණ වැලයි. දරුවා එම නා ගුණ වැල ඉල්ලූ පසු සැබෑ ලාමාවරයා , තමන් කවුරුන්දැයි පවසන්නේ නම් එය ලබා දෙන බවද පැවසීය. ඒ අනුව කුඩා දරුවා ලාමාවරයාව හා ලාමාවරයා මෙන් වෙස්වලාගත් නිලධාරියාව නම් වලින් පැවසීය.

වර්තමාන දලයි ලාමා තුමා කුඩා අවධියේදී

එදින මෙම කණ්ඩායම එම නිවසෙහි නතර වූ අතර පසුදින මොවුන් නිවසින් නික්ම යන්නට වන විට කුඩා දරුවාද ඔවුන් සමඟ යන්නට වුවමනා බව පැවසීය.

මෙතෙක් මෙම පිරිස පැමිණි කාරණය නිශ්චිතවම දරුවාගේ මව හෝ පියා නොදැන සිටියේය. දින කිහිපයකට පසු උසස් ලාමාවරුන් නිවසට පැමිණි පසු දෙමව්පියන්ට වැටහී ගියේ මෙය සැබවින්ම ලාමාවරයෙක්ගේ පුනරුප්පත්තියක් බවයි. මන්ද ටිබෙටයේ ලාමාවරුන්ගේ පුනරුප්පත්ති බොහෝ දෙනෙක් සිටි බැවිනි. දරුවාගේ වැඩිමහල් සහෝදරයා ද ලාමාවරයෙක්ගේ පුනරුප්පත්තියක් ලෙස සැලකුණි. දෙමව්පියන් මෙම කුඩා දරුවා දලයි ලාමාගේ පුනරුප්පත්තිය බවට කිසිවිට සිතුවේ නැත.
පුනරුප්පත්තිය ලැබූ දරුවාට පෙර භවයේ ලාමාවරයා භාවිතා කල වස්තූන් හදුනාගත හැකි බව ඔවුන් විශ්වාස කලෝය. මේ හේතුවෙන් මෙම කුඩා දරුවාටද එම ද්‍රව්‍ය පෙන්වා පරීක්ෂණයක් පවත්වන ලදි.

වර්තමාන දලයි ලාමා කුඩා කල

පලමුව පෙර දලයි ලාමා වරයා භාවිතා කල කළු නා ගුණ වැල සහ එයට සමාන තවත් නා ගුණ වැලක් ගෙන ලමයාට පෙන්වූ විට. හේ නිවැරදි එක තෝරාගත්තේය. ඉන්පසු කහ නා ගුණ වැල් දෙකක් ද සේවයන් කැදවීම සදහා භාවිතා කල බෙර දෙකක් ද සැරයැටි දෙකක් ද ලමයා හමුවේ තිබූ විට ඔහු නිවැරදිව පෙර දලයි ලාමාවරයා භාවිතා කල දෑ තෝරාගත්තේය. සැරයැටි දෙක ඉදිරිපත් කල විට ලමයා පලමුව තෝරාගත්තේ වැරදි සැරයැටියකි. ඉන්පසු ටිකකට පසු එම සැරයැටිය තබා අනෙක් සැරයැටිය තෝරාගත්තේය. ඉන්පසු පෙර සැරයැටිය නැවත ගෙන සැරයැටි දෙකම තෝරාගත්තේය. පසුව අනාවරණය වූයේ මුලදී තෝරාගත් සැරයැටිය පෙර දලයි ලාමාවරයා කලක් භාවිතා කර කිවුත්සාං රින්වොකේ නම් වෙනත් ලාමාවරයෙක්ට ලබා දුන් බවයි.


මූලාශ්‍ර:
1)තිබ්බතයේ බෞද්ධ මහා සංහාරය - ජස්ටින් විජයවර්ධන
2) https://en.m.wikipedia.org/wiki/Dalai_Lama
3) https://en.m.wikipedia.org/wiki/13th_Dalai_Lama
4) https://en.m.wikipedia.org/wiki/14th_Dalai_Lama