නිර්මාපකයාට මරණය ගෙනදුන් පත්තිරිප්පුව

නුවර දළදා මාලිගාව වෙත යන ඕනෑම අයෙකුට විශේෂයෙන් ඇස ගැටෙන ස්ථානයකි පත්තිරිප්පුව. මෙය නිර්මාණය කළේ කීර්ති ශ්‍රී රාජසිංහ, රාජාධි රාජසිංහ හා ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ යන රජවරුන් යටතේ සේවය කළ අති දක්ෂ ඉංජිනේරුවෙක් වූ දේවේන්ද්‍ර මූලාචාරී විසිනි. පත්තිරිප්පුව සඳහා නම ලැබී ඇත්තේ පාර්තු (බලනවා) + ඉරිප්පු (ඉඳගෙන) යන දෙමළ වදන් වලිනි. රජතුමාගේ පෞද්ගලික අවශ්‍යතා සදහා දෙහිගම දියවඩන නිළමේගේ අදහසකට අනුව අෂ්ටාස්‍රාකාරව පත්තිරිප්පුව සාදා ඇත.

මෙය සාදා ඇත්තේ පෙර දී එතැන තිබූ රාජකීය මුළුතැන්ගෙය කඩා දමා ය. මෙහි වහලය නිම වීමට තිබුනේ කේතු ආකාරයට යි. නමුත් දැව කණු විවිධ මිමිවලට කපා දැමීම හේතුවෙන් වහලය ආනත දෙකකට සෑදී වහලය කෙටි වන්නට විය. මේ සඳහා අවශ්‍ය නා, හල්මිල්ල හා තේක්ක වැනි දැව ගෙනත් තිබෙන්නේ මාතලේ නාවුල ප්‍රදේශයෙන්.

රජතුමාට මහජනයා ඉදිරියේ පෙනී සිටිමින් දළදා පෙරහැර නැරඹීමට, රජතුමාගේ විවේකාගාරය ලෙස, මහමළුවේ පවත්වන මල්ලව පොර හා කඩු සටන් ආදී තරඟ නැරඹීමට, මහමළුවේ එකතු වන ජනතාවට රජතුමාව බැහැ දැකීමට අවස්ථාව ලබා දීම ආදී නොයෙක් හේතු කාරණා මත පත්තිරිප්පුව නිර්මාණය විය. මේ නිසා මෙම නිර්මාණය දළදා මාළිගාවේ කොටසක් නොවන බවට ද මතයක් පවතියි. මෙය 1812 වසර වන විට නිමවා අවසන් කරන ලදි.

දේවේන්ද්‍ර මූලාචාරී පත්තිරිප්පුව පමණක් නොව මඟුල් මඩුව, මහනුවර වැව, ජය තිලක මණ්ඩපය, දිය අගල ආදී නිර්මාණ රැසක් කළ නිර්මාපකයෙකි. මේ නිසා ශ්‍රී වික්‍රම රාජසිංහ රජු විසින් ශිල්පියෙකුට ලබා දිය හැකි උසස්ම ගෞරවය වන රජුගේ නළල් පටිය දේවේන්ද්‍ර මූලාචාරී හට ලබා දී තිබේ. ඇතැම් ජනකතා වල ඔහුගේ මරණයට පත්තිරිප්පුව සම්බන්ද බව පවසයි. දිනක් නුවර වැසියන්ට දේවේන්ද්‍ර මූලාචාරී නුවර වැවේ ගිලී මැරී සිටිනු දකියි. සමහර ජනකතා වල කියැවෙන ආකාරයට දේවේන්ද්‍ර මූලාචාරීව මැරුවේ රජතුමායි. ඒ තවත් එවන් නිර්මාණ වෙන අයෙක් සදහා කරාවි යැයි තිබූ බිය නිසයි.

තවත් කතාවක තිබෙන්නේ දේවේන්ද්‍ර මූලාචාරී තමන්ගේ නිර්මාණ සදහා රජුගෙන් වරප්‍රසාද ලබා ගැනීමට සැරසෙන බව සිතූ ඇතැම් ඇමතිවරු පත්තිරිප්පුවේ කණු විවිධ මිමි වලට කැපීම ගැන රජුට කේලම් කීවා යැයි ඔහුට දැනගන්නට ලැබෙයි. එම වරද නිසා රජු තමන්ගේ ඇඟිලි කැපීමට නියෝගයක් ලබා දුන් බව දැනගෙන ආත්ම ගරුත්වය අන් කවර දේකටත් වැඩි යැයි සිතා තමන්ම නිර්මාණය කළ මහනුවර වැවට පැන සියදිවි නසාගත් බවත් පවසයි.

යටත් විජිත සමයේ දී පත්තිරිප්පුව මහනුවර කච්චේරිය ලෙස ද භාවිතා කොට ඇත. රොබට් බ්‍රවුන්රිග් ආණ්ඩුකාරවරයා විසින් මෙය කාර්යාලයක් ලෙස භාවිතා කර ඇති අතර පසුකාලීනව සිරමැදිරියක් ලෙස ද භාවිතා විය. පත්තිරිප්පුව පුස්තකාලයක් ලෙසත් භාවිතා වූ අතර 1966 දී මෙය තඹ සන්නසක් මගින් ලංකා රජයට භාර දෙන ලදි.

පසුව පත්තිරිප්පුව හා එහි පුස්තකාලය ලෙස භාවිතා වූ කොටස නඩත්තු කටයුතු සඳහා විශේෂ කමිටුවකට භාර දී තිබේ. මෙම කමිටුව විසින් පත්තිරිප්පුවේ අයිතිය මල්වතු පාර්ෂවයට ලබා දී ඇති අතර එකල එහි කිසිදු තේවා කටයුත්තකට අස්ගිරි පාර්ෂවය සහභාගී වී නැත.

1989 දී එම කමිටුවේ අවසන් සාමාජිකයා වූ මල්වතු පාර්ෂවයේ සිරිමල්වත්තේ ආනන්ද නායක හිමියන් අපවත් වූ පසු හිටපු දියවඩන නිලමේ පත්තිරිප්පුව සහ එහි වූ පුස්තකාලයට අගුළු දමා සීල් කර කිසිවෙකුට ඇතුල් වීම තහනම් කර බෞද්ධ කොමසාරිස්වරයා ඇතුලු රාජ්‍ය නිළදාරීන්ට දන්වා පත්තිරිප්පුවේ තේවාවන් සදහා හිමිනමක් වැඩම කරවාගෙන ඇත. එදා පටන් දළදා මාළිගාවේ තේවාව භාර පාර්ෂවය පත්තිරිප්පුවේ තේවා කටයුතු සිදු කරයි.  

මූලාශ්‍ර:

• මහනුවර යුගයේ අප්‍රකට විත්ති - චාමිකර පිළපිටිය
• උඩරට රාජධානියේ සැඟවුණු විරු චරිත - තිස්ස මාලගමුව
• දිවයින, ලංකාදීප පුවත්පත්

ප.ලි. දේවේන්ද්‍ර මූලාචාරී පිලිබඳව ලිපියක් ඉදිරියේ දී….

දළදා මාළිගාව 1929 දී (periodpaper.com)