දෙවන ලෝක යුද්ධයේ බ්‍රිතාන්‍ය කදවුරේ ඇතිවූ පළමු කැරැල්ල ලංකාවේ සෙබළුන්ගෙන්

දෙවන ලෝක යුද්ධ සමයේදී ලංකාව බ්‍රිතාන්‍යයේ යටත් විජිතයක් ව සිටි බව සැවොම දන්නා කරුණක්. යුද්ධය සඳහා සෙබලුන් හිඟ වූ විට බ්‍රිතාන්‍යයන් විසින් තම යටත් විජිත වල සිටි පිරිමින්ව යුද්ධය සදහා යොදාගත්තේය. මේ අතරින් සමහරුන්ව වෙනත් රටවල් වලට හා දිවයින් වල සේවයට අනුයුක්ත කර යවන ලදි. බ්‍රිතාන්‍යයන් වෙනුවෙන් යුධ වැදීමට සුදානම් ව සිටි සමහරක් ලාංකික සෙබලුන්ව ද මෙසේ වෙනත් රටවල් වලට යැව්වේය. බ්‍රිතාන්‍යයන් නාසි ජර්මනියට විරුද්ධව යුධ ප්‍රකාශ කිරීමට දිනකට ප්‍රථම එනම් 1939 වසරේ සැප්තැම්බර් මස 2 වන දින ලංකාවෙන් සෙබලුන් පිරිසක් කොකෝස් දිවයිනේ යුධ පෙරමුණ සදහා යැව්වේය. කොකෝස් දිවයිනේ සිටි ලාංකික සෙබලුන් විසින් ඇතිකල කැරැල්ලක් නිසා දෙවන ලෝක යුද්ධ ඉතිහාසය තුල මෙය වැදගත් තැනක් ගනු ලබනවා. කැරැල්ල අසාර්ථක වූ නමුත් මෙය බ්‍රිතාන්‍ය කදවුර තුල ඇතිවූ පළමු කැරැල්ලයි. එමෙන්ම බ්‍රිතාන්‍යයන් යටතේ සටන් කල පොදුරාජ්‍ය මණ්ඩලීය රටවල් අතරින් කැරැල්ලක් ඇති කල එකම අවස්ථාව මෙයයි.

1941 වසරේදී ජපානය විසින් ඇමරිකාවේ පර්ල් වරායට බෝම්බ දමා විශාල විනාශයක් සිදු කරනු ලබනවා. 1942 වසරේදී එවකට බ්‍රිතාන්‍ය යටත් විජිතයක් ව තිබු සිංගප්පුරුව ජපානය විසින් අල්ලාගනු ලබනවා. ඉන්පසු ඉන්දියානු සාගරය අල්ලා ගැනීමට මාන බලන ජපානය ලංකාවේ කොළඹ හා ත්‍රිකුණාමල වරයන් වලට පහරදෙනු ලබනවා. මෙසේ නමසිය හතලිස් මුල් අවධියේදී ජපානයට වාසිදායක අයුරින් බොහෝ දෑ සිදුවන අතර ඔවුන් ක්‍රමක්‍රමයෙන් තම බලය වර්ධනය කරගනු ලබනවා. 

කොකෝස් දිවයින

ඉන්දියානු සාගරය අල්ලා ගැනීමට ජපානය මාන බලමින් සිටි නිසා ඉන්දියානු සාගරයේ බ්‍රිතාන්‍යන් යටතේ තිබුණු කොකෝස් දිවයින ඉතා වැදගත් ස්ථානයක් බවට පත් වනවා. ජපනුන් විසින් කොකෝස් දිවයින අල්ලා ගැනීමට ප්‍රයත්න දැරීම නිසා ඒවා වැලක්වීමට ලංකාවෙන් ද සෙබලුන් පිරිසක් සුදානම් කර කොකෝස් දිවයිනට පිටත් කර යවනු ලබනවා. මෙසේ පිටත් කර යවනු ලබන්නේ ගැරිසන් කාලතුවක්කු බලඇණියේ සිටි ලාංකික සෙබලුන් 56 දෙනෙක්. මෙම සෙබළුන්ට භාවිතයට ලබා දි ඇත්තේ 152mm හා 227mm වර්ගයේ තුවක්කු ය. මොවුන්ගේ නායකත්වය ගෙන ඇත්තේ බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාවේ කපිතන්වරයෙන් ලෙස සේවය කල ජෝර්ජ් ගාඩිනර් නම් නිලධාරියා ය.

මෙකල ලංකාව බ්‍රිතාන්‍යයේ යටත් විජිතයක් වා සිටි නිසා ලාංකික දේශපාලඥයන්ගෙන් සමහරක් සිතා සිටියේ ජපානයේ උදව්වෙන් ලංකාවට නිදහස ලබාගත හැකියි කියා. එසේ සිතු දේශපාලඥයන් අතරින් ඉහලින්ම සිටියේ පසු කාලීනව ලංකාවේ ජනාධිපති ධුරයට පත්වූ ජේ.ආර්. ජයවර්ධනයි. ඔහු ජපානය සමග රහසිගත සාකච්චා සිදුකල නමුත් ඒවා අතරමග නතර වුයේ ඩි. එස්. සේනානායක ඇතුලු තවත් දේශපාලඥයින් පිරිසක් බ්‍රිතාන්‍යයට පක්ෂපාතිව කටයුතු කල නිසාවෙනි. කෙසේ නමුත් යුද්ධය අවසන් වූ විටද ජේ.ආර්. ජයවර්ධන ජපානයට හිතවත්ව කටයුතු කල නිසා ජපානය හා ලංකාව අතර දිගු කාලීන මිත්‍රත්වයක් ඇති විය. යුද්ධයෙන් පසු ජපානයට ගැන තීරණයක් ගැනීමට පැවති සැන්ෆ්‍රැන්සිස්කෝ සමුළුවේදී එවකට මුදල් ඇමති ලෙස කටයුතු කල ජේ.ආර්. ජයවර්ධන ධම්ම පදය ඇසුරෙන් සිදුකල කතාවෙන් (වෛරයෙන් වෛරය නොසන්සිදේ) ජපානය ගැන බොහෝ රටවල් වල මතයන් වෙනස් වූ නිසා දිගු කාලීනව මෙය ලංකාවට වාසිසහගතව බලපෑවේය. උක්ත සදහන් කල ආකාරයේ දේශපාලන වාතාවරණයක් පවතී අවධියකයි කොකෝස් දිවයිනේ සිටි ලාංකික සෙබලුන් බ්‍රිතාන්‍යයන්ට විරුද්ධව කැරලි ගසනු ලබන්නේ.

ජේ.ආර්. ජයවර්ධන 

කැරැල්ල ඇති වන්නේ 1942 වසරේ මැයි මස 8 වන දින රාත්‍රියේදී. කැරැල්ලට නායකත්වය ලබාදුන්නේ ග්‍රේෂන් හර්බට් ප්‍රනාන්දු විසිනි. කොකෝස් දිවයිනේ සිටි ලාංකිකයන් 56 දෙනාගෙන් 30 දෙනෙක් මෙම කැරැල්ල සදහා කැමැත්ත පල කළේය. මෙම වසරේම මාර්තු 3 වන දින ජපනුන් ක්‍රිස්මස් දුපත අල්ලා ගත් අතර  ඔවුන් සැලසුම් කලේ කොකෝස් දිවයිනට ආසන්නයෙන් තිබු ක්‍රිස්මස් දිවයිනේ සිටි ජපනුන්ට  රාත්‍රියේදී සංඥා කර කොකෝස් දිවයින් ජපනුන්ට බාරදීමයි. මෙම සැලසුම කොකොඩ් දිවයිනේ කපිතාන්වරයා ලෙස කටයුතු කල ගාඩිනර් හට කල්තියාම දැනගන්නට ලැබී තිබුණි. එමනිසා කැරලිකරුවන් හට කාලතුවක්කු කැරැල්ල අතරතුරදී ලබාගැනීමට නොහැකි විය. මෙසේ දේවල් ආරම්භයේදීම සිදුවුයේ ලාංකික සෙබළුන්ගේ අවාසියටයි. කැරැල්ල අතරතුර වෙඩි හුවමාරුවකදී කැරලිකරුවන්ට විරුද්ධව කටයුතු කල සමාරිස් ජයසේකර නම සෙබලා මිය ගියේය. එමෙන්ම බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාවේ ලුතිනන්වරයෙක් වූ ස්ටෙෆන්ස් තුවාල ලැබුවේය.

මැෂින් තුවක්කු හරිහැටි ක්‍රියාත්මක නොවීම, නිවැරදි එල්ලයට වෙඩි නොතිබීම (පුහුණුව මදකම) හා කැරැල්ලට ලාංකිකයන්ගෙන් බොහෝ දෙනෙක් අකමැත්ත පල කිරීම ආදී හේතූන් නිසා කැරැල්ල අසාර්ථක විය. කැරැල්ල අසාර්ථක වීමෙන් පසු කැරලිකරුවන්ට යටත් වීමට සිදුවිය. කැරලි නායකයා වූ ග්‍රේෂන් ප්‍රනාන්දු කියා සිටියේ මෙහි නඩු විභාගය කොකෝස් දිවයිනේ නොව කොළඹ දි සිදුකරන ලෙසයි. කොළඹ දි නඩු ව්භාගය තිබුණහොත් ජාතික හැඟීම් වර්ධනය වන ආකාරයේ යමක් මොහු කියාවි යයි සිතා යුධ අධිකරණයක් යටතේ නඩුව කොකෝස් දිවයිනේම පැවැත්වූයේය. ඒ අනුව 15 දෙනෙක් කොකෝස් දිවයිනේ දි යුධ අධිකරණයකට ඉදිරිපත් කල අතර ඉන් 7 දෙනෙක්ට මරණිය දණ්ඩනය හිමි විය යුතු බව යෝජනා විය. තවත් 4 දෙනෙක්ට බරපතල දඬුවම් සහිත සිර දඬුවම් නියම කල යුතු බවට යෝජනා විය.

කොකෝස් දිවයිනේ පිහිටීම

 අවසානයේ දි කැරැල්ලට නායකත්වය දුන් ග්‍රේෂන් ප්‍රනාන්දු, කාර්ලෝ ඔගස්ටස් හා බෙනී ද සිල්වා යන අය වැලිකඩ බන්දනාගාරයේ දි එල්ලා මරා දමන ලදී. කැරැල්ල අතරතුරදී බ්‍රිතාන්‍යයන්ට පක්ෂපාතිව සටන් කල මියගිය සමාරිස් ජයසේකර නම් සෙබලාව බ්‍රිතාන්‍ය හමුදාවේ පුර්ණ ගෞරව ඇතිව කොකෝස් දිවයින අසල පිහිටි හොර්ස්බර්ග් දිවයිනේ තාවකාලිකව මිහිදන් කර ඉන්පසුව සිංගප්පුරුවේ ක්රාන්ජි යුධ අනුස්මරණ සුසන භූමියේදී දේහය ස්ථිරව තැන්පත් කරන ලදී. මරණ දඬුවම නියම වුවන්ට නැවත දෙවන අධිකරණක් ඉදිරියේ නඩුව අසන්න යැයි මරණ දඬුවම හිමිවූ අයගේ පවුලේ උදවිය , සර්. ඔලිවර් ගුණතිලක සහ රාජ්‍ය මන්ත්‍රණ සභා සාමාජිකයන් දෙදෙනෙක් එවකට ලංකවේ ආණ්ඩුකාරයාව සිටි සර් ඇන්ඩෲ කැල්ඩිකොට් සහ අද්මිරාල් ජෙෆ්රි ලේටන්ගෙන් ඉල්ලා සිටි නමුත් එය ප්‍රතික්ෂේප විය.

වැලිකඩදි එල්ලා මැරූ තිදෙනා බොරැල්ල කනත්තේ නොගැඹුරු වලක වළලන ලදී. කැරැල්ලට නායකත්වය දුන් ග්‍රේෂන් ප්‍රනාන්දු සමාව අයැදීම ප්‍රතික්ෂේප කල අතර ඔහු මියයාමට පෙර අවසානයට පවසා ඇත්තේ මෙයයි;  “විදේශිකයන්ගේ පයට පෑගී සිටින තාක් කල් රටක දේශප්‍රේමී හැඟීම් නැති කළ නොහැකියි”

රැස පුවත්පත
07.01.2019